Taslağın Geneli Üzerindeki Görüş ve Değerlendirme

Teklif

Bu yönetmeliğin düzgün uygulanması, kayıt dışılığı engellemek ve atıkların düzenli toplanabilmesi için belediyelere büyük görev düşmektedir. Aksi taktirde tüketicinin duyarlılığına ve inisiyatifine kalan bir süreç olur.

Taslak Maddesi

Görüş ve Değerlendirme

Teklif

Genel İlkeler

Madde 5 - (1)  

g) AEEE‘lerin yönetiminden kaynaklanan çevresel zararların giderilmesi ile ilgili tazminat ve diğer maliyetler, "kirleten öder" ilkesine göre AEEE‘lerin yönetimi için sorumlu olan gerçek veya tüzel kişilere aittir.

ğ) EEE üretimi yapılan tesiste oluşan veya garanti kapsamında yetkili servislerden iade alınan AEEE‘lerin işlenmesi amacıyla üretim yerinde kurulan üniteler için çevre lisansı şartı aranmaz. Bu ünitelerde işleme faaliyeti bu Yönetmelikte belirtilen kriterlere uygun olarak gerçekleştirilir. EEE üretimi yapılan tesislerde oluşan AEEE‘lerin geçici depolanması 13 üncü maddenin birinci fıkrasına göre yapılır. Üretim yerlerinde kurulacak olan işleme üniteleri ile geçici depolama alanları için ilgili çevre ve şehircilik il müdürlüğünden uygunluk yazısı alınması zorunludur.

Çevresel zararların giderilmesi konusunda daha açık bir ifade kullanılmalıdır. "AEEE‘lerin yönetiminden sorumlu gerçek veya tüzel kişiler" ifadesinin tam karşılığı belirtilmelidir.

İlgili yönetmelik maddesi, EEE üreticileri ve/veya yetkilendirilmiş kuruluşlara atfen değiştirilmelidir.

Çevre lisansı şartı aranmalıdır.

Belediyelerin görev ve sorumlulukları

Madde 8 - (1)

b) Yönetim planı çerçevesinde toplama programı hakkında konutları bilgilendirmek, bu program çerçevesinde toplama işlemini yapmak veya yaptırmakla, yükümlüdür.

c)

e) Gerektiğinde evsel AEEE‘lerin toplanması için il özel idareleri ile ortak çalışmalar yapmakla, yükümlüdür.

f) Toplanan evsel AEEE‘leri 9 uncu maddenin birinci fıkrasının (ğ) bendi kapsamında Koordinasyon Merkezince belirlenen lisanslı işleme tesislerine göndermekle ve Koordinasyon Merkezine belgelemekle, yükümlüdür.

Konu ile ilgili toplama işinin hangi tip firma ve araçlarla (lisanslandırma) yapılacağı belli değildir.

Zaten ülkemizde geç kalınmış olan bir yönetmelikte belediyeler sisteme bu kadar geç dahil olmamalıdır.

"Gerektiğinde" ibaresi, uygulamada boşluk yaratabilir.

"belgelemek" ifadesi ile kastedilmek istenen tam olarak anlaşılamamaktadır.

Belediyelerin bu işlemi mevzuata uygun olarak yapabilmeleri için toplama işi, bu işi yapacak firma ve araçlar tanımlanmalıdır. (İşleme tesislerinden tedarik edilecekse bu, belirtilmelidir.)

Belediyeler sisteme belirtilen yıllardan daha erken dahil olmalıdır.

Madde 9 - (ı) bendinde yer alan, EEE üreticilerinin yükümlülüklerinden "Belediyelerin yetki alanı dışında evsel AEEE‘lerin toplanması için il özel idareleri ile yapılacak ortak çalışmaları desteklemekle, yükümlüdür." ibaresi İl Özel İdareleri‘ nin sistemdeki yeri açısından yeterince açıklayıcıdır.

"belgelemek" ifadesi sadece ilgili kantar fişlerinin bir nüshalarının koordinasyon merkezine resmi olarak elden iletilmesi anlamına mı yoksa on-line bir veri girişi ile gerçekleşeceği anlamına mı geldiği açıklanmalıdır.

Elektrikli ve elektronik eşya üreticilerinin yükümlülükleri

Madde 9 - (1) Elektrikli ve elektronik eşya üreticileri;

ı) Belediyelerin yetki alanı dışında evsel AEEE‘lerin toplanması için il özel idareleri ile yapılacak ortak çalışmaları desteklemekle,

Belediyelerin sınırları büyüyecektir, il özel idarelerinin altyapı işlerinin tümünün belediyelere devir olması ile ilgili çalışmalar yürütülürken, (ı) maddesi anlamsız görünmektedir.

EEE dağıtıcılarının yükümlülükleri

Madde 10 - (1) Elektrikli ve elektronik eşya dağıtıcıları;

b) Evsel AEEE‘lerin muhafazasının sağlanması amacıyla mekân büyüklüğüne uygun olarak toplama kutusu veya konteyner bulundurmak veya satış yerinin kapalı bir bölümünü bu amaçla kullanmakla,

Yönetmelik yürürlüğe giriş tarihi itibari ile EEE dağıtıcılarının toplama noktası oluşturmak konusunda sıkıntı yaşaması söz konusu olabilecek ve işleyişte aksaklıklar oluşacaktır.

Maddenin yürürlüğe giriş tarihi 01 Ocak 2013 olarak revize edilerek, EEE dağıtıcılarının satış yerlerinde toplama alanı oluşturabilmeleri için süre verilmelidir.

AEEE işleme tesislerinin yükümlülükleri

Madde 12 - (1)

d) Ulusal sağlık ve emniyet standartlarına uyarak, ihtiva ettiği kirleticilerden dolayı çalışanlar için risk arz eden AEEE‘leri kabul etmemekle, yükümlüdür.

e) İşleme tesislerinde gerçekleştirilen AEEE işleme verimini artırmak amacıyla çalışan personelin tercihen en az teknik lise mezunu olmasını sağlamakla yükümlüdür.

İlgili konu kesinlikle açıklanmalı, işleme tesisleri açısından ileride keyfi uygulamalara mahal vermeyecek şekilde düzenlenmelidir.

Teknik lise mezunu çalışanların işleme tesislerinde istihdam edilmesinin işveren tercihine bırakılması maddi boyut açısından yaklaşıldığında haksız uygulamalara sebep olabilir.

İlgili madde yönetmelikten çıkartılmalı, gerekiyorsa işleme tesislerinin kuruluş kriterleri ile ilgili olarak gerekli İS&G parametreleri belirlenmeli ve buna uygun tesisler lisanslandırılmalıdır.

"Tercihen" ifadesi yerine işleme tesisi kapasitesine göre minimum bir teknik lise mezunu çalışan sayısı belirlenerek (örneğin; çalışan sayısının %10‘nu ) işleme tesislerinde kalifiye çalışan bulundurulması garanti altına alınmalıdır.

İşleme tesislerinde bulunan geçici depolama yerleri ile aktarma merkezleri

Madde 13 - (2) Aktarma merkezleri AEEE‘lerin toplanması amacıyla, birinci fıkrada yer alan teknik kriterleri sağlayacak şekilde çevre izin ve lisansına sahip işleme tesisleri veya üreticiler tarafından kurulur ve işletilir. Aktarma merkezleri aracılığıyla toplanan atıklar, 22 nci madde uyarınca oluşturulan Koordinasyon Merkezine bildirilir.

Aktarma merkezlerinin hangi durumlarda kurulması gerektiği ile ilgili herhangi bir bilgi belirtilmemiştir.

Aktarma merkezlerinin hangi durumlarda kurulması gerektiği tanımlanmalıdır.

İşleme tesisleri teknik özellikleri

Madde 14 - (2) Arındırılması gereken AEEE‘ler için tesiste söküm, parçalama, geri kazanım öncesi atıkların içerisindeki tehlikeli maddeler ve sıvıların uzaklaştırılması sağlanır. Söküm işlemleri asgari yarı mekanik, parçalama işlemleri ise uygun teknolojiler kullanılarak yapılır.

"Yarı mekanik" ibaresi ile anlatılmak istenen anlaşılamamaktadır. Tesis kuracak yatırımcılar için belirsiz bir ifade olmaktadır. Bu ifade ile lisanslandırma aşamasında keyfi ve/veya temelsiz uygulamalara yol açılabilir.

İlgili madde; "Arındırılması gereken AEEE‘ler için tesiste söküm, parçalama, geri kazanım öncesi atıkların içerisindeki tehlikeli maddeler ve sıvıların uzaklaştırılması sağlanır. Söküm ve parçalama işlemleri uygun teknolojiler kullanılarak yapılır." şeklinde değiştirilmelidir.

Geri dönüşüm ve geri kazanım hedefleri

Madde 16 - (1) Tablo 1 ve Tablo 2

2013 yılı için hedefler yüksektir. Henüz yönetim planları bile oluşturulamamışken bu hedefleri tutturulması konusunda soru işaretleri olacaktır.

Hedefler 2013 yılından başlayarak 2018 yılına kadar kademeli olarak arttırılmalıdır. Örneğin 2013 yılı için "Büyük ev eşyaları (%)" hedefi %40 ile başlamalı ve her yıl %7 arttırılarak yine 2018 yılında %75 hedefine ulaşılmalıdır.

Evsel AEEE yönetiminin finansmanı

Madde 17

 (1) Üreticiler, bu Yönetmelikten kaynaklanan maliyetleri teminat altına almak üzere piyasaya sürecekleri ürünler için teminat vermekle yükümlüdürler. Yetkilendirilmiş kuruluşlara üyelik teminat olarak kabul edilir. Teminat ve yetkilendirilmiş kuruluşlara ilişkin esaslar Bakanlıkça düzenlenir.

(2) Üreticiler, bu Yönetmeliğin yürürlüğe girdiği tarihinden sonra, tarihsel atıklar için Ek-1/A‘da yer alan 1 inci kategorideki ürünlerde on, diğer kategorilerdeki ürünlerde sekiz yıllık geçici süreyle AEEE‘lerin toplanması, işlenmesi ve/veya bertarafına ilişkin toplam maliyetleri ayrı bir satırda görünecek şekilde yeni ürünün satış faturasında gösterebilir. Toplanacak tutar AEEE‘lerin idari ve teknik yönetim maliyetlerini geçemez. Ortak kurulacak sistemlerde toplanacak tutarın tamamının yetkilendirilmiş kuruluşa aktarılması zorunludur. Fatura üzerinden biriktirilen gelirler amaç dışı kullanılmaz. Bir önceki yıl kullanılamayan meblağ bir sonraki yıl AEEE‘lerin yönetim maliyetleri hesaplamalarına dâhil edilir.

(3) Bu Yönetmeliğin yürürlüğe girdiği tarihten önce piyasaya sürülen ürünlerden kaynaklanan tarihsel AEEE‘lerin yönetim maliyeti, faaliyette olan üreticilerin iç piyasadaki paylarıyla orantılı olarak paylaştırılarak karşılanır.

(4) Bu Yönetmeliğin yürürlüğe girdiği tarihten sonra piyasaya sürülen EEE‘lerden kaynaklanacak sahipsiz AEEE‘lerin yönetim maliyeti, bahse konu EEE üreticisinden alınan teminat ile karşılanır.

Evsel olmayan AEEE yönetiminin finansmanı

Madde 18

(1) Bu Yönetmeliğin yürürlüğe giriş tarihinden sonra piyasaya sürülen ürünlerden kaynaklanan evsel olmayan AEEE‘lerin toplanması, nakliyesi, işlenmesi ve bertaraf  maliyetleri üreticisi tarafından üstlenilir.

(2) Bu Yönetmeliğin yürürlüğe giriş tarihinden önce piyasaya sürülen ürünlerden kaynaklanan tarihsel AEEE‘lerin yönetim maliyeti, eşdeğer veya aynı işlevi gören yeni ürünlerlerle değişim yapılması durumunda bu ürünleri temin eden üreticiler tarafından, diğer durumlarda ise tüketiciler tarafından karşılanır. Ancak tüketiciler tarafından üreticiler ile başka finansman anlaşmaları da yapılabilir.

İlgili maddelerde saha uygulamaları, toplama çalışmalarında kullanılacak ekipmanların temini, eğitim-bilgilendirme faaliyetlerinin giderleri vs. gibi uygulamada esas teşkil eden kalemlere yer verilmemiştir.

Finansmanla ilgili maddeler, ilgili tüm taraflar açısından açıklayıcı olmalıdır. Uygulama esnasında hangi harcama kaleminin kim tarafından karşılanacağı belirsiz kalmadan ilgili maddeler düzenlenmelidir.

Ek-2 YÖNETMELİĞİN 5 İNCİ MADDESİNİN BİRİNCİ FIKRASININ (A) BENDİ HÜKMÜNDEN MUAF TUTULAN KURŞUN (Pb), CIVA (Hg), ARTI ALTI DEĞERLİKLİ KROM (Cr6+), POLİBROMÜRLÜ BİFENİLLER (PBB) VE POLİBROMÜRLÜ DİFENİL ETERLER (PBDE) İLE KADMİYUM (Cd) UYGULAMALARI

A - Kurşun (Pb), cıva (Hg), artı altı değerlikli krom (Cr6+), polibromürlü bifeniller (PBB) ve polibromürlü difenil eterler (PBDE) ile kadmiyumun (Cd) homojen bir malzemede ağırlık olarak kabul edilebilir azami düzeydeki konsantrasyon değerleri

Bu bölümdeki tabloda verilen değerler homojen bir malzemedeki değerler olarak verilmiştir. Elektronik atıklar genellikle çoğu heterojen malzemelerdir. Bu durumdaki sınır değer belirlenmemiştir. Ayrıca, Heterojen katı bir  bir malzemeyi homojen yapmak ve analiz etmek oldukça güçtür.