BİTKİ ÇEŞİTLERİNİN KAYIT ALTINA ALINMASI YÖNETMELİĞİ

Amaç

MADDE 1 - (1) Bu Yönetmeliğin amacı; tarımsal bitki türlerine ait çeşitlerin kayıt altına alınması, kayıt listelerinin oluşturulması, kütükte kalış süresi ve silinmesi, bitki genetik kaynaklarının kaydedilmesi esaslarını belirlemektir.

Kapsam

MADDE 2 - (1) Bu Yönetmelik; tarla bitkileri, bağ bahçe bitkileri ve diğer bitki türlerine ait çeşitlerin ve genetik kaynakların kayıt altına alınması, özel sektör araştırma kuruluşlarının yetkilendirilmesi ve denetimine ilişkin iş ve işlemleri kapsar.

Dayanak

MADDE 3 - (1) Bu Yönetmelik, 31/10/2006 tarihli ve 5553 sayılı Tohumculuk Kanununun 4 üncü maddesine ve 21/12/1967 tarihli ve 969 sayılı Tarım ve Köyişleri Bakanlığının Merkez ve Taşra Kurumlarına Döner Sermaye Verilmesi Hakkında Kanunun 3 üncü maddesine dayanılarak hazırlanmıştır.

Tanımlar

MADDE 4 - (1) Bu Yönetmelikte geçen;

a) Araştırma kuruluşu: Bitki çeşitlerinin ıslahı veya bulunması ve geliştirilmesi ile ilgili faaliyet gösteren, nitelikleri ve çalışma usul ve esasları Bakanlıkça belirlenen, kamu ve özel kuruluşları,

b) Bakanlık: Tarım ve Köyişleri Bakanlığını,

c) Başvuru öncesi denemeler: Ek-1‘de yer alan bitki türlerinde, kayıt başvurusu öncesinde ilgili bitki türünde Bakanlık tarafından yayımlanmış teknik talimat çerçevesinde araştırma kuruluşları tarafından kurulan denemeleri,

ç) Başvuru öncesi deneme raporu: Kayıt başvurusu öncesinde ilgili bitki türünde yayımlanan teknik talimat çerçevesinde, çeşidin tarımsal değerini belirlemek için yapılan deneme sonuçlarına ait istatistikî analizlerinin, teknolojik özelliklerinin, hastalık ve zararlılara dayanıklılığının belirlendiği deneme ve gözlemlerin, ekonomik değer bakımından denemedeki standart/kontrol çeşitlerinden üstün olduğu bir veya birkaç özelliğin belirtildiği raporu,

d) Bitki grubu: Tarla bitkileri, sebze, meyve/asma ile süs bitkileri türlerinden oluşan her bir grubu,

e) Bülten: Kayıt altına alınan veya çıkarılan bitki çeşitlerinin, kayıt altına alma ile ilgili iş ve işlemlerin yayımlandığı listeleri,

f) Çeşit Özellik Belgesi: Çeşidin veya ana-baba hatlarının tescil edildiği ülkenin resmi tescil kuruluşundan alınmış, morfolojik, fizyolojik ve teknolojik karakterleri içeren, orijinal onaylı belgeyi,

g) Çeşit sahibi: Çeşidi ıslah eden veya geliştiren araştırma kuruluşu veya gerçek kişiler ile yetki belgesine sahip tohum üreticisi kuruluşları,

ğ) Çeşit tescil raporu: Çeşit tescil deneme ve test sonuçlarının ilgili bitki türünde yayımlanmış teknik talimat çerçevesinde değerlendirilerek Tohumluk Tescil ve Sertifikasyon Merkezi Müdürlüğü tarafından hazırlanan raporu,

h) Farklılık, yeknesaklık, durulmuşluk testleri (FYD): Çeşidin, teknik soru anketinde belirtilen özelliklerinin doğrulanmasına ve morfolojik ve fizyolojik karakterlerinin tespit edilerek, mevcut çeşitlerden farklı, yeknesak ve durulmuş olup olmadığının belirlenmesine dair gözlem veya testleri,

ı) (Değişik:RG-14/9/2008-26997) Genel Müdürlük: Tarımsal Üretim ve Geliştirme Genel Müdürlüğünü,

i) Lokasyon: Bitki yetiştirme açısından iklim, toprak ve diğer ekolojik faktörler yönünden kendine has özellikleri olan bölgeyi,

j) Ön deneme: Ek-2‘de yer alan bitki türlerine ait çeşidin, teknik soru anketindeki veya Çeşit Özellik Belgesindeki özelliklerini belirleme ya da doğrulama amacıyla kurulan denemeleri,

k) Standart numune: Çeşit sahibi tarafından, kayıt altına alınan çeşitlere ait, TTSM tarafından bitki türü bazında miktarları belirlenen ve en az orijinal tohumluk sınıfındaki asgari tohumluk standartlarını karşılayan numuneyi,

l) Standart Tohumluk: Ek-2‘de yer alan bitki türlerinde, kayıt altına alınan çeşitlere ait, sadece laboratuvar kontrolleriyle ticarete arz edilen ve çeşide ait kimliğini ve saflığını doğrulamak için kontrol denemelerine tabi tutulan tohum veya çoğaltım materyalini,

m) Standart Tohumluk Çeşit Listesi (STÇL): Ek-2‘ de yer alan  bitki türlerinde kayıt altına alınan ve ticareti yapılan çeşitlerin yayımlandığı listeyi,

n) Standart Tohumluk Kaydı (STK): Ek-2‘de yer alan  bitki türlerinin kayıt altına alınmasını,

o) Tarımsal Değerleri Ölçme Denemesi (TDÖ): Ek-1‘de yer alan bitki türlerine ait çeşitlerin biyolojik ve teknolojik özellikleri ile verim, hastalık ve zararlılara dayanıklılık gibi tarımsal değerlerinin tespit edildiği denemeleri,

ö) Tavsiye listesi: Yayımlanma esasları Genel Müdürlük tarafından belirlenen, bölgelere göre uygun çeşitlerin belirtildiği listeyi,

p) Tescil: Yurt içinde veya yurt dışında ıslah edilen veya bulunan ve geliştirilen bitki çeşitlerinin farklı, yeknesak ve durulmuş olduğunun ve/veya biyolojik ve teknolojik özellikleri ile hastalık ve zararlılara dayanıklılığının ve tarımsal değerlerinin tespit edilerek kütüğe kaydedilmesini,

r) Tescil ve STK denemesi: Bir bitki çeşidinin kayıt altına alınmasına esas olmak üzere TTSM tarafından kurulan denemeleri,

s) Teknik soru anketi: Çeşidin ıslahçısı tarafından FYD lerin kurulmasına esas olmak üzere, çeşide ait bazı özelliklerin, örneği TTSM tarafından yayımlanmış formu,

ş) Teknik talimat: İlgili bitki türünde Bakanlık tarafından yayımlanmış, başvuru öncesi ve tescil denemelerinde TDÖ deki teknik esasları belirleyen kıstasları,

t) Tohumluk üretici kuruluş: Bakanlıkça tohumluk üretimi konusunda görevlendirilen kamu kuruluşları ile tohumluk üretmek amacıyla kurulmuş olan, bu konuda gerekli alt yapısı bulunan, fiilen sertifikalı veya standart tohumluk üreten özel sektör kuruluşlarını,

u) TTSM: Tohumluk Tescil ve Sertifikasyon Merkezi Müdürlüğünü,

ü) UPOV: Uluslararası Yeni Bitki Çeşitlerinin Korunması Birliğini,

v) Üretim izni: Yurt içinde veya yurt dışında ıslah edilen veya bulunan ve geliştirilen bitki çeşitlerinin biyolojik ve teknolojik özellikleri ile hastalık ve zararlılara dayanıklılığının ve tarımsal özelliklerinin tespit edilerek, çeşit tescil edilinceye kadar verilen süreli izni,

y) Yetki belgesi: Çeşit sahibi kuruluş ya da ıslahçısından en az beş yıl süre için alınan, çeşidin kayıt altına alınması ile ilgili işlemler için başvuru sahibinin yetkilendirildiğini gösteren orijinal belgeyi

ifade eder.

Başvuru

MADDE 5 - (1) Bitki çeşitlerini kayıt altına aldırmak için; çeşit sahibi, çeşidin kayıt altına alınması talebi ile başvuru dosyası hazırlayarak TTSM ne başvurur. Başvuru dosyası üç ana kısımdan oluşur;

a) Başvuru dilekçesi

b) Çeşide ait teknik bilgiler ve belgeler

c) Ücret dekontu.

(2) Tescil veya STK başvurularında, başvuru dosyasına ait inceleme TTSM tarafından yapılır. Üretim izni başvurularında ise başvuru dosyalarında bulunması gereken üç ana kısmın bulunması kaydı ile teknik bilgiler ve belgelerin yer aldığı kısma ait herhangi bir değerlendirme yapılmaz.

(3) Üretim izni toplantılarında, 20, 26 ve 33 üncü maddelerde belirtilen komite üyeleri tarafından, teknik bilgiler ve belgelerin yer aldığı kısımda çeşidin reddine sebep olacak herhangi bir bilgi veya belge eksikliğinin tespit edilmesi durumunda, komite çeşidin üretim izni talebini reddeder.

(4) Ek-1, Ek-2 ve Ek-3 de ye alan listelerde yer almayan bitki türleri için yapılan başvurularda, bu türlere ait çeşitlerin tanımlanması ve tarımsal özelliklerin belirlenmesine ilişkin yeterli teknik bilgilerin tamamlanması halinde, başvurular kabul edilir.

(5) Tohumluk üretici kuruluşlar, gerçek kişiler veya araştırma kuruluşları tarafından ıslah edilen bitki çeşitlerini kayıt ettirebilirler. Bu amaçla kayıt ettirecekleri çeşit adayının, başvuru öncesi denemelerini bir araştırma kuruluşuna yaptırarak, başvuru öncesi deneme raporunu bu kuruluştan temin ederler.

(6) Bu Yönetmelik kapsamında aşağıdaki belirtilen şartları taşıyan gerçek kişiler, ıslah ettikleri çeşitlerin başvuru öncesi denemelerini araştırma kuruluşuna yaptırarak, başvuru öncesi deneme raporunu bu kuruluştan temin ederler.

a) Yurt içinde veya yurt dışında en az dört yıllık eğitim veren ziraat fakültelerinden mezun olmuş ve bitki çeşitlerinin ıslahı konusunda en az üç yıl çalışmış veya Bakanlık veya Bakanlığın yetkilendirdiği bitki ıslahı ile ilgili kamu yararına çalışan kuruluşların üç ay süreli teorik ve uygulamalı olarak düzenlendiği kursta başarılı olmuş veya ıslah konusunda yüksek lisans veya doktora yapmış olmak.

b) Herhangi bir kamu veya özel sektör araştırma kuruluşunda halen çalışmıyor olmak.

Başvuru incelemesi

MADDE 6 - (1) Tescil veya STK ile birlikte üretim izni başvurularında ya da sadece tescil veya STK başvurularında;

a) Çeşidin tescil veya STK denemelerine alınması talebini içeren başvuru dosyası TTSM tarafından incelenir. Herhangi bir eksiklik tespit edilmemesi durumunda çeşit tescil veya STK denemelerine alınır.

b) Çeşidin üretim izni talebini içeren başvuru dosyası toplantı tarihlerinden en az bir hafta önce tescil veya STK komitesi üyelerine toplantı davet yazısı ile birlikte TTSM tarafından gönderilir.

(2) Tescil veya STK başvurusu dosyasında yapılan incelemede, dosyanın üç ana bölümünden herhangi birisinde bulunacak bir eksiklik durumunda TTSM, başvuru dosyasının TTSM ne ulaştığı tarihten itibaren en geç on beş gün içinde, eksikliği gidermesi amacıyla başvuru sahibine eksiklikleri ve denemelerin kurulacağı tarihi yazılı olarak bildirir. Başvuru sahibi denemelerin kurulacağı tarihten en az on beş gün önce eksikliği gidermediği takdirde, başvuru dosyası sahibine iade edilir.

Tescil ve STK denemelerinin yürütülmesi

MADDE 7 - (1) Tescil ve STK denemeleri TTSM tarafından kurulur.

(2) TTSM nün eleman, arazi, araç, gereç bakımından, denemelerin kurulup bakılmasına ilişkin işlemler için alt yapı imkânları yetmediği takdirde, çeşide ait denemeler TTSM nün gözetiminde araştırma kuruluşlarına yaptırılabilir.

(3) Kamu araştırma kuruluşları yapılacak bir protokolle Bakanlıkça görevlendirilir. Araştırma kuruluşlarının yürüteceği denemeler için gerekli materyaller, TTSM tarafından çeşit ismi ve sahibi saklı kalmak kaydıyla, bir kod numarası verilerek hazırlanır ve denemelerde kullanılır. Bu denemeler, TTSM tarafından değerlendirilir.

(4) Kurulacak tescil veya STK denemelerinin lokasyonları ile denemelerde kullanılacak standart veya kontrol çeşitler, çeşit sahibi ile birlikte TTSM tarafından tespit edilir. Bu konuda çeşit sahibinin herhangi bir önerisi yoksa denemelerinin lokasyonları ile denemelerde kullanılacak standart veya kontrol çeşitler TTSM tarafından belirlenir.

(5) Çeşit sahibi, aday çeşit ile denemelerde standart veya kontrol olarak kullanılacak çeşitlere ait tohumlukları temin etmekle yükümlüdür.

(6) Başvurusu yapılan tescil ve üretim izni taleplerinde, çeşidin ait olduğu türde daha önce tescil edilmiş çeşit olmaması durumunda, TDÖ de standart çeşit olarak çeşit sahibinin sağladığı materyaller kullanılır.

(7) Tescil veya STK denemelerine alınacak çeşide ait deneme materyalinin, hangi miktarlarda ve hangi tarihlerde TTSM ne teslim edileceği, Yönetmeliğin yayımı tarihinden itibaren otuz gün içinde TTSM tarafından ilan edilir. İki yetiştirme sezonu teslim edilmeyen deneme materyaline ait çeşitlerin dosyaları, çeşit sahibine iade edilir ve bu çeşitlere ait üretim izni sona erer.

(8) Bitki türlerinde çeşidin hastalık ve zararlılara dayanıklılığının tespiti, ilgili kamu araştırma kuruluşları ve üniversiteler tarafından; teknolojik özelliklerinin tespiti ise araştırma kuruluşları ve diğer kuruluşlar tarafından; TTSM ile bu kuruluşların arasında yapılacak protokollerde belirlenecek esaslara göre yapılır ve değerlendirilir. Kamu araştırma kuruluşları, deneme ve gözlemleri yapmak üzere Bakanlık tarafından  görevlendirilirler.

Kayıt süreleri

MADDE 8 - (1) Bitki çeşitleri, meyve ve asma türleri hariç, belirli süreler için kaydedilir. Bu süre on yıldır ve takvim yılı sonu itibariyle hesaplanır.

(2) Kayıt süresinin yenilenmesinde, kayıt süresinin sona ereceği tarihin iki yıl öncesinde başvuru yapılması esastır. Eğer çeşit yeterli miktarda üretiliyorsa veya genetik kaynak olarak muhafazası gerekiyorsa, başvuru yapılması ve çeşidin farklılık, yeknesaklık ve durulmuşluk koşullarının sağlanması durumunda kayıt süresi onar yıllık sürelerle uzatılır.

(3) Kayıt listelerinden çıkarılan çeşitlerden, çeşit sahibinin TTSM ne başvurması halinde, farklı, yeknesak ve durulmuş olduğu tespit edilen çeşitler, tescil veya STK komitesi kararı ile listeye dahil edilir.

Standart numune

MADDE 9 - (1) Bu Yönetmelik kapsamında kaydedilen çeşitlerin TTSM tarafından belirtilen miktarlardaki standart numuneleri, çeşit sahibi tarafından, çeşidin kaydedildiği toplantı tarihinden itibaren altmış gün içinde TTSM ne verilir. Bu numuneler tarla bitkileri türlerinde on yıl, sebze türlerinde beş yılda bir yenilenir.  36 ncı maddede belirtilen Alt Listeye alınan çeşitler ile vegetatif olarak çoğaltılan türlere ait standart numuneler ise çeşit sahibi tarafından muhafaza edilir.

Kayıt altına alınan çeşide isim verilmesi esasları

MADDE 10 - (1) Kayıt altına alınan çeşide; çeşit sahibinin önerisi dikkate alınarak tescil veya STK komiteleri tarafından bir isim verilir. Çeşidin isimlendirilmesinde aşağıdaki hususlar esas alınır.

a) Çeşit ismi, bir veya birden fazla kelimeden oluşabileceği gibi, kelime oluşturmayan harfler veya rakamlar bu isme eklenebilir.

b) Aldanmaya veya karışıklığa neden olmamalı, başka bir çeşidin ismi ile aynı veya karıştırılmaya müsait olmamalıdır.

c) Kanunlara aykırı, çirkin, uygunsuz veya saldırgan ifadeli olmamalı, içindeki harf veya harfler de böyle anlamlar için kullanılmış olmamalıdır.

ç) Kayıt tarihinde kanunlarla ve ilgili mevzuatla yasaklanmış bir isim veya kelime olmamalıdır.

d) Ülkemizde veya yabancı bir ülkede mevcut, aynı botanik türlere ait kayıt altında olan bir çeşidin ismi olmamalıdır.

e) Çeşitlere kaydın yapıldığı tarihte yaşayan bir şahsın veya kayıt tarihinden geriye on yıl içinde ölen bir kişinin adı, kendisi veya mirasçısının yazılı izni alınmadan verilemez.

f) Yazılı olarak izni alınmadan bir hükmi şahsiyet, organizasyon veya kurumun ismi verilemez.

g) Ülke, şehir veya yer adları verilemez.

ğ) Yabancı ülkede kayıt edilmiş olan çeşitler, Ülkemizde kayıt altına alındıkları takdirde, bunlara kendi orijinal isimleri verilir. Aynı veya benzer bitki türleri içinde benzer isimde başka bir çeşidin kayıt altında olması veya ismin bu madde hükümlerine aykırı olması durumunda, bu çeşitlere farklı bir isim verilir.

h) Çeşit kayıt altına alındıktan sonra, teknik veya hukuki zorunluluklar dışında, isim değişikliği yapılmaz. Teknik veya hukuki zorunlulukların belgelenmesi ile yapılacak başvurular STK Komitesi veya tescil komiteleri tarafından değerlendirilir.

ı) 8/1/2004 tarihli ve 5042 sayılı Yeni Bitki Çeşitlerine Ait Islahçı Haklarının Korunmasına İlişkin Kanun kapsamında koruma altına alınan aynı çeşit veya hatlara ait isimler farklı olamaz. İsim farklılığının söz konusu olması durumunda 5042 sayılı kanun kapsamında koruma altındaki isim esas alınır.

Tarla bitkileri tür listesi

MADDE 11 - (1) Kayıt altına alınabilecek tarla bitkileri türleri Ek-1‘de yer almaktadır.

Başvuru öncesi deneme süreleri

MADDE 12 - (1) Bitki çeşitlerinin kayıt altına alınması için aday çeşitler, başvuru öncesi denemelere alınır. Bu denemeler tek yıllık tarla bitkisi türlerinde, çeşit adayının gelişme tabiatına uygun, eş zamanlı, en az iki lokasyonda,  bir yetiştirme sezonu veya tek lokasyonda en az iki yetiştirme sezonu, çok yıllık tarla bitkisi türlerinde en az iki yetiştirme sezonu ve iki lokasyonda kurulur.

Tarla bitkilerinde başvuru

MADDE 13 - (1) 5 inci maddenin birinci fıkrası (b) bendinde yer alan "Çeşide ait teknik bilgiler ve belgeler" kısmı, hibrit çeşitler dışındaki tarla bitkisi türlerinde, aşağıdaki bilgi ve belgelerden oluşur.

a) Çeşit, yurt içinde veya yurt dışında tescil edilmemiş veya UPOV‘ a üye olmayan bir ülkede tescil edilmiş bir çeşit ise;

1) Başvuru öncesi deneme raporu,

2) Teknik soru anketi,

3) Varsa fotoğraf, slayt ve benzeri dokümanları,

4) Yabancı dildeki belgelerin yeminli tercüme bürosundan onaylı tercümeleri,

5) Yetki belgesi

başvuru dosyasında yer alır.

b) Çeşit, yurt dışında UPOV‘a üye bir ülkede tescil edilmiş ise;

1) Başvuru öncesi deneme raporu,

2) Başvuru sahibi tarafından yapılan veya yaptırılan denemelerde çeşidin özellik belgesine göre tespit edilen farklılıkların olması durumunda, TTSM tarafından yayımlanmış çeşit özellik belgesi üzerine farklılıkların işaretlendiği belge,

3) Çeşit Özellik Belgesi,

4) Varsa fotoğraf, slayt ve benzeri dokümanlar,

5) Yabancı dildeki belgelerin yeminli tercüme bürosunda onaylı tercümeleri,

6) Yetki belgesi

başvuru dosyasında yer alır.

Mısır ve ayçiçeği türlerinde başvuru

MADDE 14 - (1) 5 inci maddenin birinci fıkrası (b) bendinde yer alan "Çeşide ait teknik bilgiler ve belgeler" kısmı, mısır ve ayçiçeği türlerinde aşağıdaki bilgi ve belgelerden oluşur.

a) Çeşit, yurt içinde veya yurt dışında tescil edilmemiş veya UPOV‘a üye olmayan bir ülkede tescil edilmiş ise;

1) Hibride ve ana-baba hatlarına ait teknik soru anketi. Ana ve baba hatlardan herhangi birinin veya her ikisinin daha önce ülkemizde kayıt altına alınmış olması durumunda, hatlara ait teknik soru anketi verilmez. Ana ve baba hatlardan herhangi biri veya her ikisi daha önce UPOV‘a üye bir ülkede tescil edilmiş ise tescilli olan hatlara ait çeşit özellik belgesi,

2) Başvuru öncesi deneme raporu,

3) Yetki belgesi,

4) Yabancı dildeki belgelerin yeminli tercüme bürosundan onaylı tercümeleri,

5) Varsa fotoğraf, slayt ve benzeri dokümanlar.

b) Çeşit, yurt dışında UPOV‘a üye bir ülkede tescil edilmiş ise;

1) Hibride ve ana-baba hatlarına ait Çeşit Özellik Belgesi,

2) Başvuru öncesi deneme raporu,

3) Yetki belgesi,

4) Yabancı dildeki belgelerin yeminli tercüme bürosundan onaylı tercümeleri,

5) Varsa fotoğraf, slayt ve benzeri dokümanları,

6) Başvuru sahibi tarafından yapılan veya yaptırılan denemelerde çeşidin özellik belgesine göre varsa tespit edilen farklılıklar, TTSM tarafından yayımlanmış çeşit özellik belgesi formunda işaretlenir. Ana ve baba hatlardan herhangi biri veya her ikisi belirtilen bir ülkede tescil edilmemişse bu hat veya hatlara ait teknik soru anketi

başvuru dosyasında yer alır.

Tarla bitkilerinde başvuru ve toplantı tarihleri

MADDE 15 - (1) Tarla bitkisi türlerinde çeşit tescil ve/veya üretim izni başvuru zamanları ile toplantı tarihleri aşağıda belirtilmiştir.

a) Yazlık ekimler için;

1) Tescil başvuruları ocak ve şubat aylarında,

2) Tescil toplantıları mart ve nisan aylarında,

3) Üretim izni başvurusu ocak ve şubat aylarının ilk haftasında,

4) Üretim izni toplantısı ocak ve şubat aylarının son haftasında

yapılır.

b) Kışlık ekimler için;

1) Tescil başvuruları temmuz ve ağustos aylarında,

2) Tescil toplantıları mart ve nisan aylarında,

3) Üretim izni başvurusu temmuz ve ağustos aylarının ilk haftasında,

4) Üretim izni toplantısı temmuz ve ağustos aylarının son haftasında

yapılır.

Tarla bitkilerinde tescil denemeleri

MADDE 16 - (1) Çeşit, 13 üncü maddenin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamındaki bir çeşit ise, tescil denemelerinde FYD ve TDÖ, TTSM tarafından eş zamanlı olarak yürütülür.

a) FYD en az bir lokasyonda ve iki yetiştirme sezonu kurulur.

b) TDÖ, tek yıllık türlerde en az üç lokasyonda iki yetiştirme sezonu, çok yıllık türlerde en az üç lokasyonda üç yetiştirme sezonu kurulur.

(2) Çeşit 14 üncü maddenin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamında bir çeşit ise, tescil denemelerinde FYD ve TDÖ, TTSM tarafından eş zamanlı olarak yürütülür.

a) FYD en az bir lokasyonda, iki yetiştirme sezonu kurulur. Ana ve baba hatlardan herhangi biri veya her ikisi daha önce tescil edilmiş ise FYD ne alınmaz.

b) TDÖ, hibrit çeşitle, Bakanlık tarafından ilgili bitki türünde yayımlanmış olan teknik talimata göre, en az üç lokasyonda iki yetiştirme sezonu kurulur.

(3) Çeşit, 13 ve 14 üncü maddelerin birinci fıkralarının (b) bentleri kapsamında ise, Bakanlık tarafından ilgili bitki türünde yayımlanmış olan teknik talimata göre sadece TDÖ kurulur. TTSM tarafından yapılan TDÖ de, çeşide ait karakterler ile Çeşit Özellik Belgesinde belirtilen karakterler arasında uyumsuzluk görülmesi durumunda, çeşit sahibi, durumdan yazılı olarak haberdar edilir. Bu durumda, çeşit sahibi FYD ne de başvuru yapar. TDÖ tek yıllık türlerde en az üç lokasyonda iki yetiştirme sezonu, çok yıllık türlerde en az üç lokasyonda üç yetiştirme sezonu kurulur.

(4) 5042 sayılı Kanun kapsamında yurt içinde koruma altına alınmış çeşitler, bu maddenin üçüncü fıkrası kapsamında denemelere alınır.

Mısır ve ayçiçeği dışındaki hibrit türler

MADDE 17 - (1) Mısır ve ayçiçeği dışındaki hibrit türlerde, teknik bilgiler ve belgeler kısmı 14 üncü madde hükümlerine göre hazırlanır. Bu madde kapsamındaki türlerde tescil denemeleri 16 ncı maddenin ikinci ve üçüncü fıkrası hükümlerine göre yürütülür. Bu türlerde ana ve baba hatların FYD si kurulmaz. Hibrit çeşidin tescil edilmesi halinde, hibriti oluşturan ebeveynler, çeşit sahibinin başvuru dosyasında bulunan teknik soru anketlerinde belirtilen özellikleri esas alınarak tescil edilirler. Bu madde kapsamında tescil edilen ebeveynler çeşit listelerine alınmaz.

Denemelerin değerlendirilmesi

MADDE 18 - (1) 16 ncı madde kapsamındaki denemelerde iki yetiştirme sezonunu tamamlayan ve farklı, yeknesak ve durulmuş olduğu tespit edilen çeşit adayları, TDÖ sonuçları ile birlikte değerlendirmeye alınır. Bu çeşitler hakkında TTSM tarafından ilgili Tarla Bitkileri Tescil Komitesine sunulmak üzere çeşit tescil raporu hazırlanır.

(2) Birinci veya ikinci yetiştirme sezonunda FYD testlerinde çeşide ait herhangi bir problem ortaya çıkması durumunda, FYD testleri üçüncü yetiştirme sezonunda da devam eder. FYD testlerinde başarısız olan çeşit adayları, değerlendirmeye alınmaz. Bu durum çeşit sahibine yazılı olarak bildirilir.

Hibrit mısır ve ayçiçeği denemelerinin değerlendirilmesi

MADDE 19 - (1) 16 ncı madde kapsamındaki denemelerde iki yetiştirme sezonunu tamamlayan çeşit adayları ve ana-baba hatları değerlendirmeye tabi tutulur.

(2) Farklı, yeknesak ve durulmuş olduğu tespit edilen çeşitler, TDÖ sonuçlarına göre değerlendirmeye alınırlar. Bu çeşitler hakkında, TTSM tarafından çeşit tescil raporu hazırlanarak, tarla Bitkileri Tescil Komitesine sunulur.

(3) Birinci veya ikinci yetiştirme sezonunda FYD de çeşide veya ana-baba hatlarına ait herhangi bir problem ortaya çıkması durumunda, FYD üçüncü yetiştirme sezonunda da devam eder. FYD de çeşit adayları ile bunları oluşturan ana veya baba hatları başarısız olması durumunda değerlendirmeye alınmaz. Bu durum çeşit sahibine yazılı olarak bildirilir.

Tarla Bitkileri Tescil Komitesinin kuruluş ve çalışma esasları

MADDE 20 - (1) TTSM tarafından hazırlanan tescil raporları, her yıl mart ve nisan aylarında Tarla Bitkileri Tescil Komitesi‘ne katılacak üyelerinin bulunduğu kuruluşlara, toplantı davet yazısı ile birlikte gönderilir.

(2) (Değişik:RG-14/9/2008-26997) Tarla Bitkileri Tescil Komitesi; Genel Müdürlükten iki, Tarımsal Araştırmalar Genel Müdürlüğünden bir, Ziraat Fakültelerinden bir, Kamu Tarımsal Araştırma Kuruluşlarından iki, TTSM‘ nden iki, Türkiye Tohumcular Birliğinden bir, Bitki Islahçıları Alt Birliğinden bir, ürün ile ilgili sanayi sektöründen bir, Türkiye Ziraat Odaları Birliğinden bir temsilciden oluşur.

(3) Tarla Bitkileri Tescil Komitesi toplantısına çeşit sahibinin davet edilmesinin yanı sıra, kamu tarımsal araştırma kuruluşlarından en az birisinin bitki ıslahı yapan tarımsal araştırma kuruluşu olması şartıyla, zirai mücadele ve teknoloji konularında çalışan araştırma kuruluşları ve danışman üye davet edilebilir. Komiteye davet edilen kuruluşlar, davet yazısını aldıktan sonra, tescili teklif edilen çeşidin türüne göre, konuda uzman, ziraat mühendisini belirleyerek görevlendirir.

(4) Tarla Bitkileri Tescil Komitesi, en az on asil üyenin mevcut olmasıyla toplanır. Toplantıda;

a) Sadece asil üyeler oy kullanabilir. Danışman olarak davet edilenler görüşmelere katılabilir ancak oy kullanamazlar.

b) Her toplantıda asil üyeler arasından bir başkan seçilir. Toplantının yazmanlığı TTSM tarafından yürütülür.

c) TTSM toplantıda çeşitle ilgili raporları sözlü olarak takdim eder. Toplantıda, çeşit sahibi de çeşitle ilgili açıklamalarda bulunabilir. Oylama sırasında çeşit sahibi dâhil olmak üzere, toplantı salonunda komite üyeleri dışında hiç kimse bulunmaz. Kararı, Tarla Bitkileri Tescil Komitesi verir.

ç) Tescil kararı, toplantıya katılan asil üyelerin üçte ikisinden oluşan çoğunluğunun olumlu oyu ile alınır. Toplantıda çeşitler ayrı ayrı oylanır. Çeşide, 10 uncu maddede belirtilen esaslar dahilinde bir isim verilir ve çeşit bu isimle tescil edilir.

d) Görüşülüp eksiklikleri nedeniyle tescili veya üretim izni reddedilen bir çeşidin sahibi, aynı oturumda karara itiraz ettiği takdirde, itiraz dikkate alınabilir. Tarla Bitkileri Tescil Komitesi, karara neden olan eksikliklerin giderilebileceği kanaatini taşıyorsa, çeşit eksikliklerin giderilmesinden sonra aynı üyelerden oluşan komitede yeniden görüşülebilir. TTSM tarafından bu amaçla toplantıya davet edilen kuruluşlar, çeşidin görüşüldüğü ilk toplantıya iştirak eden üyenin katılımını temin edemiyorsa yerine başka üye gönderebilir. Bu toplantı sonucunda alınan karar kesinlik kazanır.

e) Tarla Bitkileri Tescil Komitesi tarafından görüşülerek tescil edilmeyen çeşitler, FYD sonuçları olumlu ise, toplantı tarihinden itibaren otuz gün içinde çeşit sahibi tarafından talep edilmesi durumunda, TTSM tarafından her yıl yayımlanan Alt Listeye alınırlar.

f) Toplantının her oturumu için bir protokol düzenlenir. Çeşidin tescil edilip edilmediğine dair alınan kararlar, nedenleri ile birlikte bu protokolde yer alır. Protokoller, oy hakkı sahipleri tarafından imza edilerek, kabul, ret veya çekimser kaldıkları belirtilir.

g) Protokoller, TTSM tarafından ilgili tüm kuruluşlara ve çeşit sahibine gönderilir.

(5) Tarla Bitkileri Tescil Komitesi, tescil raporu sunulan çeşitlerden, farklı, yeknesak, durulmuş olduğu, ekonomik değeri olan bir veya birkaç karakter itibariyle TDÖ deki ilk iki standart ortalamasına eşdeğer veya üstünlük gösterdiği belirlenen çeşidi tescil eder. Değerlendirmede; verim, erkencilik, hastalık ve zararlılara, depo ve nakliyeye dayanıklılık, fabrikasyona ve mekanizasyona elverişlilik, iç ve dış pazarlarda aranan kalite standartlarına uygunluk gibi her bitki türüne ait teknik talimatlarda ayrıntıları verilen hususlar ekonomik değer olarak kabul edilir.

Tarla bitkilerinde üretim izni verilmesi esasları

MADDE 21 - (1) Tarla bitkileri türlerine ait çeşitlere üretim izni, 20 nci maddede belirtilen Tarla Bitkileri Tescil Komitesi tarafından verilir.

(2) Bir çeşide üretim izni aşağıdaki esaslar dahilinde verilir.

a) Çeşit sahibi tarafından TTSM ne tescil ve üretim izni başvurusunun yapılmış olması gerekir.

b) Başvuru, 5 inci maddenin birinci fıkrasında bahsedilen belgelerin çoğaltılmasından oluşan oniki adet dosya ile yapılır. Çeşide ait belgelerin asılları tescil dosyasında bulunur.

c) Tohumluk üretici kuruluşlar, başvuru öncesi denemelerini bir araştırma kuruluşuna yaptırır.

ç) Çeşit, üretim izni alma talebiyle başvuran kuruluş tarafından Tarla Bitkileri Tescil Komitesine sözlü olarak takdim edilir.

d) Bitki çeşitlerine tescil denemeleri süresince üretim izni verilir. Tescil deneme sonuçları olumsuz olan çeşitlerin üretim izinleri sona erer.

e) Üretim izni verilen çeşidin isimlendirilmesi 10 uncu maddeye göre yapılır.

f) Çeşit 14 üncü maddenin birinci fıkrası (b) bendi kapsamında bir çeşitse, Çeşit Özellik Belgesi bulunan yurt dışı tescilli ebeveyn hatlar için tescil başvurusu yapılır. Bu hatlar, Tarla Bitkileri Tescil Komitesinde görüşülerek tescil edilir.

g) Üretim izni almış bir çeşide, ikinci kez üretim izni verilmez.

Sebze türleri listesi

MADDE 22 - (1) Kayıt altına alınabilecek sebze türleri listesi Ek-2‘de yer almaktadır..

Ön denemeler

MADDE 23 - (1) Yurt içinde veya yurt dışında kaydedilmemiş veya UPOV‘a üye olmayan bir ülkede kayıtlı çeşitler için; çeşit sahibi, teknik soru anketinin ve diğer belgelerin yer aldığı başvuru dosyası ile TTSM ne başvurur. Tohumluk üretici kuruluşlar, kayıt ettirme yetkisini aldıkları çeşitlerin teknik soru anketini, çeşidin ıslahçısından temin ederler. FYD si TTSM tarafından yapılan çeşitlerde ön deneme şartı aranmaz.

(2) UPOV‘a üye bir ülkede kayıtlı çeşitler için, başvuru öncesinde çeşit sahibi tarafından, en az bir lokasyonda bir yetiştirme sezonu ön deneme kurulur. Denemede, çeşidin teknik soru anketindeki veya Çeşit Özellik Belgesindeki özelliklerini belirleme ya da doğrulama amacıyla kontrol veya benzer çeşitler kullanılır. Çeşit sahibi kuruluş, deneme yeri ve planını TTSM ne bildirir. TTSM yıllık programlar dahilinde denemeleri kontrol ederek teknik rapor düzenler.

Sebze türlerinde başvuru

MADDE 24 - (1) 5 inci maddenin birinci fıkrasının (b) bendinde yer alan "Çeşide ait teknik bilgiler ve belgeler" kısmı, sebze türleri için aşağıdaki bilgi ve belgelerden oluşur.

a) Çeşit, yurt içinde veya yurt dışında kayıt edilmemiş veya UPOV‘a üye olmayan bir ülkede kayıt edilmiş bir çeşit ise;

1) Teknik soru anketi,

2) Yetki belgesi,

3) Yabancı dildeki belgelerin yeminli tercüme bürosundan onaylı tercümeleri,

4) Çeşidi tanımlayıcı resim, slayt ve diğer belgeler,

başvuru dosyasında yer alır.

b) Çeşit, yurt dışında UPOV‘a üye bir ülkede kayıtlı bir çeşit ise;

1) Çeşit Özellik Belgesi ve çeşidin teknik soru anketi,

2) Ön deneme hakkında TTSM tarafından hazırlanmış teknik rapor,

3) Yetki belgesi,

4) Yabancı dildeki belgelerin yeminli tercüme bürosundan onaylı tercümeleri,

5) Çeşidi tanımlayıcı resim, slayt ve diğer belgeler,

başvuru dosyasında yer almalıdır. Çeşit sahibi tarafından yapılan veya yaptırılan denemelerde çeşidin özellik belgesine göre varsa tespit edilen farklılıklar TTSM tarafından yayımlanmış Çeşit Özellik Belgesi formuna işaretlenir.

(2) Sebze türlerinde, STK ve üretim izni başvuru zamanları ve toplantı tarihleri aşağıda belirtilmiştir.

a) STK başvuruları şubat ve ağustos aylarında.

b) STK toplantıları mart ve nisan aylarında.

c) Üretim izni başvuruları şubat, mayıs, ağustos ve kasım aylarının ilk haftasında.

d) Üretim izni toplantıları şubat, mayıs, ağustos ve kasım aylarının son haftasında.

(3) STK başvurusu tarihi, üretim izni başvurusu yapılmayan çeşitlerde uygulanacak olan tarihtir. Üretim izni talep edilen çeşitlere ait başvurularda eş zamanlı olarak STK başvurularının da üretim izni tarihlerinde yapılması gerekir.

STK denemeleri

MADDE 25 - (1) Sebze türlerinde FYD, en az bir lokasyonda iki yetiştirme sezonu kurulur.

(2) 24 üncü maddenin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamındaki çeşitler TTSM tarafından veya TTSM koordinatörlüğünde kurulan FYD ye göre değerlendirilir.

(3) İki yetiştirme sezonundaki sonuçlara göre FYD de farklı, yeknesak ve durulmuş olduğu tespit edilen çeşit adayları hakkında STK raporu hazırlanır.

(4) Bir çeşide üretim izni verilmişse, birinci yetiştirme sezonu FYD de başarısız olması durumunda çeşit sahibi TTSM tarafından bilgilendirilir.

(5) Birinci veya ikinci yetiştirme sezonunda FYD de çeşide ait herhangi bir problem ortaya çıkması durumunda, FYD üçüncü yetiştirme sezonunda da devam eder. FYD de başarısız olan çeşit adayları değerlendirmeye alınmaz. Bu durum çeşit sahibine yazılı olarak bildirilir.

(6) 24 üncü maddenin birinci fıkrasının (b) bendi kapsamındaki çeşitler ön denemelerin yapılmış olması ve bu denemelerin TTSM tarafından kontrollerinin yapılması ve olumlu rapor yazılmış olması kaydıyla, STK Komitesi tarafından uygun görülmesi halinde kayıt altına alınır.

(7) STK Komitesi, 24 üncü maddenin birinci fıkrasının (b) bendi kapsamındaki çeşitlerin kayıt altına alınmasını reddettiği takdirde, STK Komitesinin eksikliği telafi edilebilir bir eksiklik olarak kabul etmesi halinde, başvuru sahibi belirlenen eksiklikleri tamamladıktan sonra tekrar başvuru yapabilir. STK Komitesi, eksikliğin telafi edilemeyeceği görüşünde ise, bu çeşitler için 24 üncü maddenin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamında STK denemelerine başvurulabilir ve üretim izni talep edilebilir.

STK Komitesinin kuruluş ve çalışma esasları

MADDE 26 - (1) TTSM tarafından hazırlanan raporlar, her yıl mart ve nisan aylarında STK Komitesine katılacak üyelerinin bulunduğu kuruluşlara, toplantı davet yazısı ile birlikte gönderilir. STK Komitesi, Genel Müdürlükten bir, kamu tarımsal araştırma kuruluşlarından bir, TTSM nden bir, ziraat fakültesinden bir,  ilgili alt birlikten bir temsilciden oluşur.

(2) STK Komitesinin çalışma esasları aşağıda belirtilmiştir.

a) Çeşit sahibi toplantıya davet edilir.

b) Her toplantıda üyeler arasından bir Başkan seçilir. Toplantının yazmanlığı, TTSM tarafından yürütülür.

c) TTSM temsilcisi toplantıda çeşitle ilgili raporu sözlü olarak takdim eder. Toplantıda, çeşit sahibi de çeşitle ilgili açıklamalarda bulunabilir. Oylama sırasında, çeşit sahibi dahil olmak üzere, toplantı salonunda STK Komitesi üyeleri dışında hiç kimse bulunmaz. Kararı, STK Komitesi verir.

ç) STK Komitesi üye tam sayısı ile toplanır. STK Komitesi kararı oy çokluğu ile alır. Toplantıda çeşitler ayrı ayrı oylanır. STK Komitesi, STK raporu sunulan çeşitlerden, mevcutlardan farklı, yeknesak ve durulmuş olduğu tespit edilen çeşidi kayıt altına alır. Çeşide, 10 uncu maddede belirtilen esaslar dahilinde bir isim verilir ve çeşit bu isimle kayıt altına alınır. Kayıt altına alınan çeşitler, STÇL nde her yıl yayımlanır.

Sebze türlerinde üretim izni esasları

MADDE 27 - (1) Sebze çeşitlerine üretim izni, STK Komitesi tarafından verilir.

(2) Bir çeşide üretim izni aşağıdaki esaslar dahilinde verilir.

a) Çeşit sahibi tarafından TTSM ne STK ve üretim izni başvurusunun yap