Sayıştay Bilgi Notları

Dr. Mehmet EFENDİ - Sayıştay Uzman Denetçisi

2005

258 sayfa

ÖZET:

Hava, su, toprak kirlenmesiyle başlayıp, bitki örtüsü ve hayvan topluluklarının yok olmasına kadar uzanan çevre sorunları, en azından sorunlarla karşılaşanlarda belli bir gelecek kaygısı uyandırmıştır.

Çevre sayıştaylar için önemlidir çünkü denetimlerine tabi kurumlar için çevre önemlidir. Aslında önemliliği belirleyen sayıştaylar değildir, onlar sadece önemli olduğunu gördükleri her konuyu parlamento ve kamu adına denetlemekle görevlidirler. Sayıştayların, çevreye ilişkin konuları da denetim alanlarına dâhil etmeleri varlık nedenleriyle dorudan ilişkili bulunmaktadır. Kim çevreye zarar veriyor veya çevresel değerleri tehlikeye atıyorsa aynı zamanda kamu malına da zarar veriyor demektir düşüncesi, çevreye ilişkin konularda kamuya (halka) hesap verme sorumluluğu ve bu sorumluluğun yerine getirilmesi aşamasında son on yıldır sayıştay denetimi gündeme gelmektedir.

Sayıştay klasik düzenlilik denetimi kapsamında çok sınırlı çevre denetimi yapmaktadır. Bu kapsamda sözleşmelerin tescili sırasında ÇED‘in aranması yönteminin de 2005 yılı başından itibaren, 5018 sayılı Yasa gereği ortadan kaldırılmasıyla çevre denetiminde  kullanılabilecek bir araçtan yoksun kalındığı görülmektedir. Performans denetimi tekniğiyle üretilen raporların yarısından fazlasının çevre konulu olması umut vericidir. Bu raporların parlamentoya sunulması yanında kamuoyuna açıklanması nedeniyle, yazılı ve görsel basında çok sayıda olumlu haber yer almıştır. Bu çok sınırlı çevre denetiminin bile, çevre yönetiminin daha iyi işlemesi, çevre konusundaki parlamento sürecini olumlu etkilemesi ve kamuoyunun çevre konusundaki duyarlılığının artmasına olumlu katkısının olacağı kuşkusuzdur.

Sayıştay‘ın çevre denetimi yapmasının önünde yasal engel bulunmamaktadır. Ancak, Sayıştay‘ın  eğitilmiş denetçileri çevre denetiminde görevlendirmediğini, stratejik amaçları içinde çevre denetimini açıkça belirtmediğini, çevre denetimi için kullanılabilecek teknik ölçüt, metodoloji ve rehberler hazırlayıp özel örgütlenmelere gitmediğini, çevreyi önemli ölçüde etkileyecek kurumların hesaplarını inceleyen denetçileri çevre konusunda özel olarak yönlendirmediğini, görmekteyiz. Sayıtay‘ın mevcut haliyle, gelişmiş ülke sayıştaylarının çevre denetimine yaklaşım ve uygulamalarından hayli uzak olduğu sonucuna varmak yanlış olmayacaktır.

İÇİNDEKİLER:

GİRİŞ

I. BÖLÜM ÇEVRE

1.1. Çevre Sorunsalı

1.2. Çevrenin Hukuk Yoluyla Korunması

1.3. Türkiye‘de Çevre Politikaları ve Örgütlenmesi

1.4. Çevreyi Korumada İki Önemli Araç (ÇED ve Denetim)

II. BÖLÜM SAYIŞTAY

2.1. Sayıştay‘ların Doğuşu

2.2. Sayıştay‘ın Kuruluşu ve Zaman İçindeki Gelişimi

2.3. Sayıştay‘ın Bağımsızlığı

2.4. Sayıştay‘ın Yetkileri

2.5. Görev ve Yetki Alanı

2.6. Denetim Teknikleri

III. BÖLÜM SAYIŞTAY‘IN ÇEVREYE İLİŞKİN İŞLEVLERİ

3.1. Uluslararası Sayıştay‘lar Birliklerinin Çevreye Bakışı ve Faaliyetleri

3.2. Son Gelişmelerin Sayıştay‘a Muhtemel Etkileri

3.3. Sayıştay‘ca Çevre Denetimi Alanında Yapılanlar

3.4 Sayıştay‘ca Yapılacak Çevre Denetimine İlişkin Swot Analizi

SONUÇ

ÖZET

EKLER

KAYNAKÇA

Tamamı için: http://www.sayistay.gov.tr/yayin/elek/elekicerik/sbn50CevreveSayistay.pdf