28.07.2018 Cumartesi gününden itibaren kentin farklı bölgelerinde hissedilen koku problemi ile ilgili şikayet ve değerlendirmeler Şubemiz tarafından takip edilmektedir. İzmir Büyükşehir Belediyesi tarafından web sitesi ve sosyal medya hesapları üzerinden yapılan resmi açıklama ile İzmir Büyükşehir Belediyesi Çiğli Atıksu Arıtma Tesisi sahasındaki 4 farklı noktada çıkan ot yangınının, geçmiş yıllarda susuzlaştırılarak havuzlarda depolanan ve kuruyan arıtma çamurlarını da etkilediği, çamur alanında devam eden yangının söndürme çalışmalarının devam ettiği bilgisi kamuoyu ile paylaşılmıştır.

Atıksu arıtma tesislerinde gerçekleştirilen arıtma işlemi sonrasında arıtılmış su deşarj edilirken; oluşan arıtma çamurları da farklı yöntemlerle bertaraf edilmektedir. Ülkemizde atıksu arıtma tesislerinin sayısı ve arıtılmış su miktarları ile ilgili veriler bulunmakla birlikte, bu tesislerde oluşan arıtma çamuru miktarları ve bertarafına yönelik yapılan çalışmalar ile ilgili veriler yetersizdir. Arıtma çamurları büyük oranda arazide kurutma işlemi yapılarak depolanmaktadır. Arıtma çamurları yapısı itibari ile sızdırmazlığı sağlanmış, içeriğindeki gaz ve sızıntı suyu oluşumuna yönelik gerekli tedbirlerin alındığı, kontrollü, projelendirilmiş alanlarda bertarafı, depolanmasına yönelik çalışmalar gerçekleştirilmeli, içeriğindeki tehlikeli kimyasallar ve gaz oluşumu nedeni ile çevre ve halk sağlığına yönelik yaratacağı riskler minimize edilerek, izleme ve kontrol çalışmaları konuda uzman yetkili personel tarafından yürütülmelidir.

Kentimizde oluşan atıksuların toplanması, uzaklaştırılması ve arıtılması amacı ile 2000 yılında devreye alınan Çiğli Atıksu Arıtma Tesisi kentin en büyük arıtma tesisi olarak faaliyetini sürdürmekte, kapasite artışına yönelik çalışmalar devam etmektedir.2013 Yılında devreye alınan Çamur Kurutma Ünitesi ve 2014 yılında devreye alınan Anaerobik Çamur Çürütme Ünitelerinin tamamlanması ile birlikte tesis bünyesinde oluşan arıtma çamurları kurutularak İzmir`de faaliyet gösteren  2 adet çimento fabrikasında Ek Yakıt olarak değerlendirilmektedir.

Tesisin çalışması kapsamında atık olarak ortaya çıkan arıtma çamurları bu süreçte tesis sahası içerisindeki alanda depolanmıştır. Ülkemiz atık yönetimine ilişkin yapılan değerlendirmeler kapsamında Atıksu arıtımı ve arıtma çamuru yönetiminde en iyi karneye sahip olan, arıtma tesislerinde kaynak yönetimi, enerji verimliliği, atıksuyun yeniden kazanımı, arıtma çamurlarının yönetimine ilişkin çalışmalar gerçekleştirilen İzmir Kentinde bile atıksu arıtma tesisinde yaşanan yangın; arıtma çamurlarının yönetimi ve bertarafı konusunda hem kentimiz hem de ülkemiz dahilinde eksiklik ve yetersizliklerimizi bir kez daha gözler önüne sermiştir.

Yaşanan yangın ile ilgili olarak Kentin farklı bölgelerinde hissedilen koku problemi, kaynağının bilinememesinin yarattığı belirsizlik  bir tarafa, Kent Yönetimi ve aynı zamanda tesisten sorumlu olan İzmir Büyükşehir Belediyesi  tarafından yapılan açıklamanın gecikmesi ve yetersizliği bir başka boyut olarak karşımıza çıkmıştır.

Açıklama kapsamında yangının çıkış nedeni ile ilgili bir bilgilendirme bulunmamakla birlikte; tesisin bulunduğu bölgenin koşulları, hava sıcaklıklarının yüksek olması, yangına sebep olacak olası faktörlerin birlikte değerlendirildiği risk yönetiminin planlanması, güvenlik ve diğer zafiyetlerin değerlendirilmesi önem taşımaktadır. Yangının devam etmesi arıtma çamurlarının içerdiği gaz oluşumunu göstermekte, bu doğrultuda depolama koşullarının yetersiz olduğu anlaşılmakta, havalandırma, stabilizasyon ve çamur depolama süreçlerinin gerektirdiği gaz ve sızıntı suyu toplama ve uzaklaştırma işlemlerinin ve izleme çalışmalarının yeterli olup olmadığı sorularını gündeme getirmektedir.

Yangın söndürme ve kireç kaymağı püskürtme çalışmaları mevcut durumun kontrol altına alınması amacı ile gerçekleştirilmekle birlikte olası yeni yangınların önlenmesine ilişkin teknik olarak yeterli değildir. Depolama alanındaki arıtma çamuru içeriğindeki gaz oluşumunun kontrol altına alınması ve uzaklaştırılması, olası yangın risklerine karşı acil durum planlarının oluşturulması ve gerekli güvenlik önlemlerinin alınması gerekmektedir.

Arıtma çamurunun yanması ile oluşan gazların havaya karışması nedeni ile  koku problemi olarak hissettiğimiz kimyasallara ilişkin analiz ve ölçüm çalışmaları ile halk sağlığına etkileri ivedilikle değerlendirilmelidir.

Çiğli Atıksu Arıtma Tesisinin bulunduğu bölge İzmir kenti için çok özel bir öneme sahip, Gediz Deltası Sulak Alanı içerisinde yer almakta, uluslararası sözleşmeler ile de koruma altında olan doğal karakteri korunması gereken bir alan içerisinde bulunmaktadır. Atıksu arıtma tesisinin bulunduğu alanın yer seçimi kararı ile ilgili bu gerçek göz önündeyken; tesis bünyesinde oluşan arıtma çamurlarının depolandığı alanda gerçekleşen yangın sulak alana yönelik baskılara da acı bir örnektir. 

05.05.2018 Tarihinde Uşak Karma Deri Organize Sanayi Bölgesinde yaşanan Arıtma çamurlarının düzensiz depolanması kapsamında oluşan kaza ile birlikte Çiğli AAT de depolama alanında yaşanan yangın da  Atıksu Arıtma süreçlerinin en önemli sorunlarından olan arıtma çamurları yönetiminde yaşanan olumsuzlukların göstergeleridir. 

Atıksu ve Arıtma Çamurları yönetiminde ülkemizin lider kenti olan İzmir`de gerçekleşen yangın; diğer kentlerimizde karşı karşıya olduğumuz duruma da ışık tutmaktadır. Ülkemizin her bölgesinde benzeri kazaların yaşanması her zaman mümkündür. Kazaların yaşanmaması ancak bu alanların uzman mühendisler tarafından projelendirilmesi, yönetimi, izleme ve denetim çalışmalarının yapılması ile mümkündür. Bu süreçte öncelikli olarak çevre ve halk sağlığının korunması adına  çevresel kaza riskinin önlenmesi ve yaşanan olaya ilişkin acil müdahale çalışmasının uzman ekiplerle, doğru ve etkili bir yöntemle gerçekleştirilerek bölgenin çevresel standartlarının en az hasarla korunabilmesi ve rehabilitasyonuna ilişkin çalışmaların gerçekleştirilmesidir.

Çevre Mühendisleri Odası İzmir Şubesi olarak; Bölgede yaşanan süreçleri ciddiyetle takip ediyor, Arıtma çamurlarının bertarafı konusunda Ülkemizde yaşanan aksaklıklara dair önemli göstergelerden olan çevre kazasının bir daha yaşanmaması adına İlgili İdarelerin gerekli önlem ve yönetimsel süreçlerine ilişkin çalışmalarının takipçisi olduğumuzu bir kez daha kamuoyu ile paylaşıyoruz. 

Saygılarımızla..

TMMOB Çevre Mühendisleri Odası İzmir Şubesi