HAFİF YOLCU VE TİCARİ ARAÇLARDAN ÇIKAN EMİSYONLAREURO 5 VE EURO 6) BAKIMINDAN VE ARAÇ TAMİR VE BAKIM BİLGİLERİNE ERİŞİM KONUSUNDA MOTORLU ARAÇLARIN TİP ONAYI İLE İLGİLİ UYGULAMA USUL VE ESASLARINA İLİŞKİN TEBLİĞTEBLİĞ NO: SGM-2009/22)
Kurum ve Kuruluş Yönetmeliği (Sanayi ve Ticaret Bakanlığı)
Resmi Gazete Tarihi: 27.12.2009
Resmi Gazete Sayısı: 27445
HAFİF YOLCU VE TİCARİ ARAÇLARDAN ÇIKAN EMİSYONLAR (EURO 5 VE EURO 6) BAKIMINDAN VE ARAÇ TAMİR VE BAKIM BİLGİLERİNE ERİŞİM KONUSUNDA MOTORLU ARAÇLARIN TİP ONAYI İLE İLGİLİ UYGULAMA USUL VE ESASLARINA İLİŞKİN TEBLİĞ (TEBLİĞ NO: SGM-2009/22)
BİRİNCİ BÖLÜM
Amaç ve Kapsam, Tanımlar
Amaç ve kapsam
MADDE 1 - (1) Bu Tebliğ, 21/4/2009 tarihli ve 27207 sayılı Resmî Gazete‘de yayımlanan Hafif Yolcu ve Ticari Araçlardan Çıkan Emisyonlar (Euro 5 ve Euro 6) Bakımından ve Araç Tamir ve Bakım Bilgilerine Erişim Konusunda Motorlu Araçların Tip Onayına İlişkin Yönetmeliğin ((AT) 715/2007) uygulanmasını teminen, söz konusu yönetmeliğin kapsamında yer alan araçların; yeni emisyon sınırları ve araç tamir ve bakım bilgileri bakımından AT tip onayı için idari hükümleri, imalatın uygunluğu ve dolaşımdaki uygunluğu için hükümleri, OBD ve tamir ve bakım bilgilerine erişim hususları ve emisyonların kontrolü ile ilgili özel teknik şartları ile ayrı teknik ünite olarak değiştirilebilir kirlilik kontrol cihazlarının tip onayı şartlarının uygulama usul ve esaslarını belirler.
Tanımlar
MADDE 2 - (1) Bu Tebliğin amaçları bakımından MARTOY ve (AT)715/2007 Yönetmeliğinde yer alan tanımlara ek olarak aşağıdaki tanımlar geçerli olup;
a) Araç OBD bilgileri: Araç üzerindeki herhangi bir elektronik sisteme uygun araç üzerinde teşhis sistemi ile ilgili bilgileri,
b) (AT)715/2007: Hafif Yolcu ve Ticari Araçlardan Çıkan Emisyonlar (Euro 5 ve Euro 6) Bakımından ve Araç Tamir ve Bakım Bilgilerine Erişim Konusunda Motorlu Araçların Tip Onayına İlişkin Yönetmeliği,
c) Arıza: Bu Tebliğin ekinde yer alan Ek XI‘in madde 2.3‘ündeki sınırları aşan emisyonlara sebep olan veya OBD sistemi Ek XI‘in temel izleme şartlarını yerine getiremediğinde emisyonla ilgili aksam veya sistemin arızasını,
ç) Arıza göstergesi (MI): OBD sistemine bağlanmış emisyonla ilgili herhangi bir aksamda veya OBD sisteminin kendisinde bir arıza olması durumunda, araç sürücüsüne açıkça bilgi veren görsel veya işitsel göstergeyi,
d) Ayıraç: Araç üzerindeki bir depoya konulan ve emisyon kontrol sisteminin isteği üzerine egzoz iyileştirme sistemine sağlanan, yakıt dışında herhangi bir ürünü,
e) Bilgilere erişim: Aracın muayenesini, arızanın teşhisini, aracın düzenli bakımını (servisini) veya tamirini gerektiren, bütün araç OBD ve araç tamir ve bakım bilgilerinin mevcut olmasını,
f) Biyodizelli esnek yakıtlı araç: Mineral dizel (motorin) veya mineral dizel ve biyodizel karışımıyla çalışabilen esnek yakıtlı bir aracı,
g) Bozulmuş değiştirilebilir kirlilik kontrol cihazı: BM/AEK Regülasyonu 83‘ün Ek XI‘inin İlave 1‘inin madde 1‘inde belirtilen şartları yerine getirdiği ölçüde yaşlandırılmış veya suni olarak bozulmuş olan, (AT) 715/2007 Yönetmeliğinin 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (o) bendinde tarif edilen bir kirlilik kontrol cihazı,
ğ) Çalıştırma kiti: Motorun hava/yakıt karışımını zenginleştirmeksizin motorun çalışmasına yardımcı olan, kızdırma bujileri, enjeksiyon zaman ayar değişiklikleri ve diğer tertibatları,
h) Eksiklik: Motor OBD sistemleri kapsamında, izlenen iki ayrı aksama veya sisteme kadar, bu aksam veya sistemlerin başka şekilde verimli OBD izlemesini bozan geçici ya da daimi çalışma özelliklerini içermesi veya OBD ile ilgili diğer bütün ayrıntılı şartları karşılamamasını,
ı) Emisyonlar ve araç tamir ve bakım bilgileri bakımından araç tipi: Aşağıdaki esas hususlarda farklılık göstermeyen araç grubunu;
1) BM/AEK Regülasyonu 83‘ün Ek 4‘ünün madde 5.1‘inde belirtilen referans kütle ile ilgili olarak tespit edilen eş değer atalet,
2) Bu Tebliğin ekinde yer alan Ek I‘in İlave 3‘ünde belirtilen motor ve araç karakteristikleri.
i) Emisyonlar ve araç tamir ve bakım bilgileri bakımından bir aracın AT tip onayı: Egzoz emisyonları, karter emisyonları, buharlaşma emisyonları, yakıt tüketimi ve araç OBD ve araç tamir ve bakım bilgilerine erişim bakımından bir aracın AT tip onayını,
j) Emisyon kontrol sistemi: OBD sistemi bağlamında, elektronik motor yönetim kumandası ve bu kumandaya giriş sağlayan veya bundan çıkış alan egzozda veya buharlaşma sisteminde emisyonla ilgili herhangi bir aksamı,
k) Esnek yakıtlı araç: İki veya daha fazla farklı karışımlı yakıtlarla çalışabilen, bir yakıt depolama sistemi bulunan bir aracı,
l) Etanollü esnek yakıtlı araç: Benzinle veya benzin ve % 85‘e kadar etanol harmanlı (E85) bir karışımla çalışabilen esnek yakıtlı bir araç,
m) Gaz hâlindeki kirleticiler: Karbon monoksit, azot dioksit (NO2) eş değeri cinsinden ifade edilen azot oksitler ve aşağıdaki oranlara sahip hidrokarbonları;
1) Benzin (E5) için C1H1.89O0.016,
2) Dizel (B5) için C1H1.86O0.005,
3) LPG (sıvılaştırılmış petrol gazı) için C1H2.525,
4) NG (doğal gaz) ve biyometan için CH4.
5) Etanol (E85) için C1H2.74O0.385.
n) Güç çıkış çalıştırıcısı veya ünitesi: Donanıma yardımcı güç verme amacıyla araca monte edilen, motor tahrikli çıkış tertibatını,
o) Hibrit elektrikli araç (HEV): Mekanik tahrik amacıyla, depolanmış enerjiyi/gücü araç üzerindeki tüketilebilir yakıttan ve akü, kapasitör, volan/dinamo veya diğer elektrikli enerji/güç depolama cihazından çeken bir aracı,
ö) İki yakıtlı araç: İki farklı yakıtla belli zamanlı çalışabilen ve bir müddet sadece tek yakıtla çalışacak şekilde tasarımlanan, iki ayrı yakıt depolama sistemi bulunan bir araç,
p) İki yakıtlı gazlı araç: Benzinle ve aynı zamanda LPG, Doğalgaz/Biyometan veya hidrojenle de çalışabilen iki yakıtlı bir aracı,
r) İkincil hava: Egzoz gazı akışı içinde bulunan HC ve CO‘in oksidasyonuna yardım etmek üzere tasarlanmış bir pompa veya aspiratör valfi veya diğer vasıtalarla egzoz sistemi içine gönderilen havayı,
s) Kirlilik kontrol cihazı tipi: Aşağıdaki esas hususlarda farklılık göstermeyen katalitik konvertörler ve parçacık filtrelerini,
ş) Küçük ölçekli imalatçılar: Dünya çapındaki yıllık imalatı 10.000 birimden az olan araç imalatçıları,
t) MARTOY: 28/6/2009 tarihli ve 27772 sayılı Resmî Gazete‘de yayımlanan Motorlu Araçlar ve Römorkları Tip Onayı Yönetmeliğinin (2007/46/AT) uygulamada bulunan son seviyesini,
u) Motorda hatalı yanma: Kıvılcımın olmaması, fakir yakıt ölçülmesi, zayıf sıkıştırma veya başka bir sebepten dolayı pozitif ateşlemeli motorun silindirindeki yanma eksikliğini,
ü) Motor kapasitesi: Gidip gelme hareketli pistonlu motorlar için, motor anma süpürme hacmini veya döner pistonlu (Wankel) motorlar için, motor anma süpürme hacminin iki katını,
v) Orijinal değiştirilebilir kirlilik kontrol cihazı: Tipleri bu Tebliğin ekinde yer alan Ek I‘in İlave 4‘ünde gösterilen, ayrıca, araç tip onayı sahibi tarafından ayrı teknik ünite olarak piyasaya sunulan bir kirlilik kontrol cihazı veya kirlilik kontrol cihazlarının bir grubunu;
1) Alt katmanların sayısı, yapısı ve malzemesi,
2) Her bir alt katmanın faaliyet tipi,
3) Hacim, ön alan ile alt katman uzunluğunun oranı,
4) Katalizör malzemesi muhtevası,
5) Katalizör malzemesi oranı,
6) Hücre yoğunluğu,
7) Boyutları ve şekli,
8) Isıl koruması.
y) Periyodik yenilenme (rejenerasyon) sistemi: 4000 km‘den daha az normal araç çalışmasında periyodik yenilenme işlemini gerektiren katalitik konvertörler, parçacık filtreleri veya diğer kirlilik kontrol cihazlarını,
z) Soğukta çalıştırma sistemi veya tertibatı: Motorun hava/yakıt karışımını geçici olarak zenginleştiren, bu suretle motorun harekete geçmesine yardım eden bir sistemi,
aa) Sürüş çevrimi: Araç OBD sistemleriyle ilgili olarak, motorun çalıştırılması, varsa arızanın ortaya çıkarıldığı sürüş modu ve motorun durdurulmasından oluşan çevrimi,
bb) Tek yakıtlı araç: Esas olarak bir tek yakıt tipiyle çalışacak şekilde tasarımlanan araç,
cc) Tek yakıtlı gazlı araç: Esas olarak sürekli şekilde LPG, NG DOĞALGAZ/biyometan veya hidrojen ile çalışacak şekilde tasarımlanan, ancak benzin deposu 15 litreden daha fazla benzin içermediği durumlarda, acil amaçlar veya sadece ilk çalıştırma için benzin sistemine de sahip olabilen tek yakıtlı bir aracı,
çç) Uygun bakım ve kullanım: Deney aracının amacı bakımından, bu tür bir aracın bu Tebliğin ekinde yer alan Ek II‘nin İlave 1‘inin madde 2‘sinde belirtilen seçilmiş bir aracın kabul kriterlerini sağlamasını,
dd) Yürür vaziyetteki aracın kütlesi: MARTOY‘un Ek I‘inin madde 2.6‘sında açıklanan kütleyi,
ifade eder.
İKİNCİ BÖLÜM
Araç Tip Onayı Uygulamaları
Tip onayı şartları
MADDE 3 - (1) İmalatçı, emisyonlar ve araç tamir ve bakım bilgileri ile ilgili bir AT tip onayını almak için, araçların bu Tebliğin ekinde yer alan Ek III ila Ek VIII, Ek X ila Ek XII, Ek XIV ve Ek XVI‘da belirtilen deney işlemlerine uygun olduğunu göstermek ve bu Tebliğin ekinde yer alan Ek IX‘unda belirtilen referans yakıtların özelliklerine uygunluğu sağlamak zorundadır.
(2) Araçlar, Ek I‘in Şekil I.2.4‘ünde belirtilen deneylere tabi tutulur.
(3) Küçük ölçekli imalatçılar, bu Tebliğin ekinde yer alan Ek II, Ek III, Ek V ila Ek XI ve Ek XVI‘da belirtilen şartlara alternatif olarak, Ek I‘in madde 2.1‘inde belirtilen mevzuata göre üçüncü bir ülkenin kuruluşu tarafından onaylanmış olan bir araç tipine AT tip onayı verilmesini talep edebilir. Buna göre, emisyonlar ve araç tamir ve bakım bilgileri bakımından AT tip onayı almak için; bu Tebliğin ekinde yer alan Ek IV‘te belirtilen karayolu elverişliliği amacıyla yapılan emisyon deneyleri, Ek XII‘de belirtilen yakıt tüketimi ve CO2 emisyonu deneyleri ve Ek XIV‘te belirtilen araç OBD ve araç tamir ve bakım bilgilerine erişim için şartların yerine getirilmesi gereklidir. Onay kuruluşu, bu fıkraya göre verilen her bir tip onayının koşulları konusunda Dış Ticaret Müsteşarlığı aracılığı ile Komisyona bilgi verir.
(4) Yakıt depolarına girişler ve elektronik sistem güvenliği için özel şartlar, bu Tebliğin ekinde yer alan Ek I‘in madde 2.2 ve madde 2.3‘ünde belirtilmiştir.
(5) İmalatçı, egzoz ve buharlaşma emisyonlarının bu Tebliğe uygun olarak aracın normal ömrü boyunca ve normal kullanım şartlarında etkin olarak sınırlanmasını sağlayacak şekilde teknik tedbirler almakla yükümlüdür. Bu tedbirler, emisyon kontrol sistemlerinde kullanılan hortumların, ek yerlerinin ve bağlantıların güvenliğinin orijinal tasarıma uygun olacak şekilde yapıldığının garantisini içerir.
(6) İmalatçı, emisyon deneyi sonuçlarının bu Tebliğde belirtilen deney koşullarında uygulanabilir sınır değere uygun olmasını sağlamak zorundadır.
(7) Bu Tebliğin ekinde yer alan Ek IV‘ün İlave 1‘inde belirtilen Tip 2 deneyi için normal motor rölanti devrinde egzoz gazları içindeki azami müsaade edilebilir karbon monoksit muhtevası, araç imalatçısı tarafından beyan edilen miktardır. Bununla birlikte, azami karbon monoksit muhtevası hacimce % 0,3‘ü aşmamalıdır. Yüksek rölanti devrinde, egzoz gazlarının hacim olarak karbon monoksit muhtevası, en az 2.000 min-1 d/d motor devrinde ve Lambda 1 ± 0,03 değerinde iken veya imalatçının şartnamesindeki maddelere uygun olarak % 0,2‘yi aşmamalıdır.
(8) İmalatçı, bu Tebliğin ekinde yer alan Ek V‘te belirtilen Tip 3 deneyinde, motor havalandırma sisteminin her türlü karter gazları emisyonunun atmosfere çıkmamasını sağlamak zorundadır.
(9) Bu Tebliğin ekinde yer alan Ek VIII‘de belirtilen düşük sıcaklıklarda emisyonların ölçülmesinin yapıldığı Tip 6 deneyi dizel araçlara uygulanmaz. Bununla birlikte, imalatçılar tip onayı için başvururken NOx iyileştirme cihazının Tip 6 deneyinde açıklandığı gibi, -7° C‘ta soğukta çalıştırmadan sonraki 400 saniye içinde verimli çalışma için yeterince yüksek sıcaklığa ulaştığını gösteren bilgileri onay kuruluşuna sunar. İlave olarak, imalatçı düşük sıcaklıklarda işlev yapması da dahil, egzoz gazı devridaim sisteminin (EGR) çalışma stratejisi ile ilgili bilgileri onay kuruluşuna vermelidir. Bu bilgiler, emisyonlar üzerindeki herhangi bir etkiyle ilgili açıklamayı da içerir. Verilen bilgiler, iyileştirme cihazının verimli çalışması amacıyla işaret edilen zaman dilimi içerisinde yeterince yüksek sıcaklığa fiilen eriştiğini göstermek için yeterli değilse, onay kuruluşu tip onayını vermez. Onay kuruluşu, Komisyonun talebi halinde NOx iyileştirme cihazlarının ve EGR sisteminin düşük sıcaklıklardaki performansı ile ilgili bilgileri verir.
OBD sistemine ilişkin tip onayı şartları
MADDE 4 - (1) İmalatçı, bütün araçların OBD sistemiyle teçhiz edilmesini sağlamak zorundadır.
(2) OBD sistemi, aracın bütün ömrü boyunca bozulma veya arıza tiplerini tanımlayabilecek şekilde tasarımlanır, imal edilir ve araca monte edilir.
(3) OBD sistemi, normal kullanım koşulları süresince bu Tebliğin şartlarına uymak zorundadır.
(4) Kusurlu bir aksamla bu Tebliğin ekinde yer alan Ek XI‘in İlave 1‘ine uygun olarak deneye tabi tutulduğunda, OBD sistemi arıza göstergesi devreye girmelidir. OBD sistemi arıza göstergesi, bu deney sırasında bu Tebliğin ekinde yer alan Ek XI‘de belirtilen OBD eşik sınırlarının altındaki emisyon seviyelerinde de devreye girebilir.
(5) İmalatçı, OBD sisteminin makul olarak öngörülebilir sürüş koşullarında, bu Tebliğin ekinde yer alan Ek XI‘in İlave 1‘inin madde 3‘ünde belirtilen kullanımdaki performans şartlarına uymasını sağlamak zorundadır.
(6) Bu Tebliğin ekinde yer alan Ek XI‘in İlave 1‘inin madde 3.6‘sının hükümlerine göre depolanacak ve raporlanacak kullanımdaki performansla ilgili veriler, herhangi bir şifreleme olmaksızın ulusal yetkililer ve bağımsız operatörler için kolaylıkla elde edilebilir olmalıdır.
(7) Bu Tebliğin ekinde yer alan Ek XI‘in madde 2.3.2‘sinde belirtilen OBD eşiklerini kullanan dizel araçlar hariç olmak üzere, araçlar ancak OBD eşikleri yürürlüğe girdikten sonra tip onayı alabilir.
Emisyonlar ve araç tamir ve bakım bilgilerine erişim konusunda bir aracın AT tip onayı için başvuru
MADDE 5 - (1) İmalatçı, emisyonlar ve araç tamir ve bakım bilgileri konusunda bir aracın AT tip onayı başvurusunu onay kuruluşuna yapmalıdır.
(2) Birinci fıkrada belirtilen başvuru, bu Tebliğin ekinde yer alan Ek I‘in İlave 3‘ünde belirtilen bilgi dokümanı örneğine uygun olarak hazırlanır.
(3) İmalatçı ilave olarak aşağıdaki bilgileri de sunar.
a) Pozitif ateşlemeli motorlarla donatılan araçlarda hatalı yanma yüzdesi, bu Tebliğin ekinde yer alan Ek III‘te açıklanan Tip 1 deneyinin başlamasından itibaren mevcut olmuş ise, bu Tebliğin ekinde yer alan Ek XI‘in madde 2.3‘ünde verilen sınırları aşan emisyonlardan kaynaklanan veya kalıcı hasara sebep olmadan önce egzoz katalizöründe veya katalizörlerde aşırı ısınmaya yol açabilen, yanma olaylarının toplam sayısının dışında kalan asgari hatalı yanma yüzdesinin imalatçı tarafından beyanı.
b) OBD sistemi tarafından izlenen aracın emisyon kontrol sisteminin bütün ilgili parçalarının bir listesini içeren, OBD sisteminin fonksiyonel çalışma karakteristiklerini tam olarak açıklayan ayrıntılı yazılı bilgiler.
c) Araç sürücüsüne bir hatanın varlığının sinyalini vermek için OBD sistemi tarafından kullanılan arıza göstergesinin açıklaması.
ç) OBD sisteminin makul olarak öngörülebilir bütün sürüş koşullarında kullanımdaki performansla ilgili bu Tebliğin ekinde yer alan Ek XI‘in İlave 1‘inin madde 3‘ünde belirtilen hükümlere uygun olduğuna dair imalatçı tarafından bir beyan.
d) Bu Tebliğin ekinde yer alan Ek XI‘in İlave 1‘inin madde 3.2 ve madde 3.3‘ün şartlarını karşılaması gereken her bir monitörün numaratör ve denominatörlerinin devre dışı bırakılmasında olduğu gibi, numaratör ve denominatörlerin ve Ek XI‘in İlave 1‘inin madde 3.7‘sinde açıklanan şartlar dahilinde genel denominatörün arttırılması ile ilgili teknik kriterleri ve gerekçeyi açıklayan bir plan.
e) Emisyon kontrol bilgisayarının kurcalanması ve tadilatının önlenmesi için alınan tedbirlerin açıklaması.
f) Uygulanabilirse, bu Tebliğin ekinde yer alan Ek XI‘in İlave 2‘sinde belirtilen araç grubunun özellikleri.
g) Uygun olduğunda, onayların kapsamının genişletilmesi ve bozulma faktörlerinin belirlenmesini mümkün kılan ilgili verilerle birlikte diğer tip onaylarının kopyaları.
(4) İmalatçı, üçüncü fıkranın (ç) bendinin amaçları bakımından bu Tebliğin ekinde yer alan Ek I‘in İlave 7‘sinde belirtilen kullanımda performans şartları için OBD‘ye uygun imalatçı belgesi örneğini kullanır.
(5) Onay veren onay kuruluşu, üçüncü fıkranın (d) bendinin amaçları bakımından, talep üzerine onay kuruluşları veya Komisyon için söz konusu bentte belirtilen bilgileri bulundurmalıdır.
(6) Üçüncü fıkranın (ç) ve (d) bentlerinin amaçları bakımından imalatçı tarafından sunulan bilgiler bu Tebliğin ekinde yer alan Ek XI, İlave 1, Madde 3‘ün şartlarını yerine getirmek için uygun değilse onay kuruluşu aracı onaylamaz. Bu Tebliğin ekinde yer alan Ek XI‘in İlave 1‘inin madde 3.2, madde 3.3 ve madde 3.7‘si, makul olarak öngörülebilir bütün sürüş şartlarında uygulanır. İlk ve ikinci cümlelerde belirtilen şartların uygulanmasıyla ilgili değerlendirmede, onay kuruluşu teknolojinin durumunu göz önünde bulundurur.
(7) Üçüncü fıkranın (e) bendinin amaçları bakımından emisyon kontrol bilgisayarının kurcalanması ve tadilatını önlemek için alınacak tedbirler, imalatçı onaylı program veya kalibrasyon kullanılarak güncelleme amacıyla imkanlar içermelidir.
(8) İmalatçı, bu Tebliğin ekinde yer alan Ek I‘in Şekil I.2.4‘te belirtilen deneylerde tip onayı deneylerini yapmaktan sorumlu teknik servise onaylanacak tipi temsil eden bir aracı sunar.
(9) Tek yakıtlı, iki yakıtlı ve esnek yakıtlı araçların tip onayı başvurusu, bu Tebliğin ekinde yer alan Ek I‘in madde 1.1 ve madde 1.2‘sinde belirtilen ilave şartlara uygun olmalıdır.
(10) Motorun veya kirlilik kontrol sisteminin fonksiyonu etkilenecek şekilde orijinal karakteristikleri veya teknik parametreleri değiştirilmedikçe, tip onayından sonra meydana gelen sistem, aksam veya ayrı teknik ünitenin yapımındaki değişiklikler tip onayını otomatik olarak geçersiz kılmaz.
Emisyonlar ve araç tamir ve bakım bilgilerine erişim konusunda bir aracın AT tip onayı için idari hükümler
MADDE 6 - (1) Bütün ilgili şartlar karşılanıyorsa, onay kuruluşu MARTOY‘un Ek VII‘sinde belirtilen numaralama sistemine uygun olarak AT tip onayını verir ve tip onayı numarasını yayınlar. MARTOY‘un Ek VII‘sinin hükümleri saklı kalmak kaydıyla, tip onayı numarasının bölüm 3‘ü bu Tebliğin Ek I‘inin İlave 6‘sına uygun olarak düzenlenir. Onay kuruluşu aynı numarayı başka bir araç tipine veremez.
(2) Birinci fıkradan farklı olarak, imalatçının talebi halinde, bu Tebliğin ekinde yer alan Ek XI‘in madde 3‘ünde belirtilen özel idari hükümlerin uygun olması kaydıyla, OBD sistemi söz konusu ekin özel şartlarının tam olarak sağlanmayacak şekilde bir veya daha fazla eksiklikler içerse bile, OBD sistemli bir araç emisyonlar ve araç tamir ve bakım bilgileri konusunda tip onayı için kabul edilebilir. Onay kuruluşu, bu şekildeki bir tip onayını verme kararını MARTOY‘un 8 inci maddesinde belirtilen şartlara uygun olarak Avrupa Birliği üyesi ülkelerin onay kuruluşlarına bildirilmek üzere Dış Ticaret Müsteşarlığı aracılığıyla Komisyona bildirir.
(3) Onay kuruluşu birinci fıkraya göre AT tip onayını verirken bu Tebliğin ekinde yer alan Ek I‘in İlave 4‘ünde belirtilen örneğe uygun AT tip onayını verir.
Tip onaylarında değişiklikler
MADDE 7 - (1) Tip onaylarının her türlü değişikliklerinde MARTOY‘un 13‘üncü, 14‘üncü ve 16 ncı maddesi uygulanır.
(2) İmalatçının talebi halinde, bu Tebliğin ekinde yer alan Ek I‘in madde 3‘ünde belirtilen hükümler, ilave deney gerektirmeksizin sadece aynı tip araçlara uygulanır.
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
İmalatın Uygunluğu, Dolaşımdaki Uygunluk
İmalatın uygunluğu
MADDE 8 - (1) İmalatın uygunluğunu sağlamak için MARTOY‘un 12 nci maddesinin hükümlerine uygun olarak tedbirler alınır.
(2) İmalatın uygunluğu, bu Tebliğin ekinde yer alan Ek I‘in İlave 4‘ünde belirtilen tip onayı belgesindeki açıklama esasına göre kontrol edilir.
(3) İmalatın uygunluğu ile ilgili özel hükümler bu Tebliğin ekinde yer alan Ek I‘in İlave 4‘ünde ve ilgili istatistik metotlar aynı ekin İlave 1 ve İlave 2‘sinde belirtilmiştir.
Dolaşımdaki uygunluk
MADDE 9 - (1) Dolaşımdaki uygunluk için hükümler, bu Tebliğin ekinde yer alan Ek II‘de ve 24/9/2003 tarihli ve 25239 sayılı Resmî Gazete‘de yayımlanan Motorlu Araçların Motorlarından Çıkan Gazların Havayı Kirletmesine Karşı Alınacak Tedbirlerle İlgili Tip Onayı Yönetmeliğine (70/220/AT) göre tip onaylı araçlar için ise bu Tebliğin ekinde yer alan Ek XV‘te belirtilmiştir.
(2) Bu Tebliğe veya 70/220/AT Yönetmeliğine göre tip onaylı araçların dolaşımdaki uygunluğunu sağlayacak tedbirler, MARTOY‘un 12‘nci maddesine uygun olarak alınır.
(3) Dolaşımdaki uygunluk tedbirleri, bu Tebliğin ekinde yer alan Ek II‘de belirtildiği şekilde normal kullanım şartlarında araçların normal faydalı ömrü süresince kirlilik kontrol cihazlarının fonksiyonunu doğrulamak için uygun olmalıdır.
(4) Dolaşımdaki uygunluk tedbirleri, 5 yıl süreye kadar veya 100.000 km‘ye kadar (hangisi daha erken olursa) kontrol edilmelidir.
(5) Satılan araçların sayısı, deneye tabi tutulacak yeterli miktarda numune sayısının elde edilmesini mümkün kılmaz ise, imalatçı dolaşımdaki uygunluğun denetimini yapmakla yükümlü olmamalıdır. Bu nedenle, bu araç tipinin yıllık satışları ülke içinde ve Topluluğun tamamında 5.000‘den az ise, denetim gerekli değildir. Bununla birlikte, bu tür küçük seri araçların imalatçısı, bu Tebliğin ekinde yer alan Ek II‘nin madde 2.3‘ünde belirtilen emisyonlara ilişkin garanti, tamir istekleri ve OBD hataları ile ilgili bir raporu onay kuruluşuna sunmak zorundadır. Ayrıca, onay kuruluşu bu tür araç tiplerinin bu Tebliğin ekinde yer alan Ek II‘nin İlave 1‘ine uygun olarak deneye tabi tutulmasını isteyebilir.
(6) Bu Tebliğe göre tipi onaylı araçlar konusunda, onay kuruluşunun bu Tebliğin ekinde yer alan Ek II‘nin İlave 2‘sinde tarif edilen kriterlere uygun olarak deneylerin sonuçlarını yeterli görmemesi halinde, MARTOY‘un 30‘uncu maddesinin birinci fıkrasında ve Ek X‘unda belirtilen çözüm tedbirleri, bu Tebliğin ekinde yer alan Ek II‘nin İlave 1‘inin madde 6‘sına göre aynı kusurlardan etkilenmesi muhtemel aynı araç tipine ait dolaşımdaki araçlara kadar genişletilmelidir. Bu Tebliğin ekinde yer alan Ek II‘nin İlave 1‘inin madde 6.1‘ine göre imalatçı tarafından sunulan çözüm tedbirleri planı, onay kuruluşu tarafından onaylanır. İmalatçı, onaylanan çözüm planını yerine getirmekten sorumludur. Onay kuruluşu kararını 30 gün içinde Avrupa Birliği üyesi ülkelerin onay kuruluşlarına bildirilmek üzere Dış Ticaret Müsteşarlığı aracılığıyla Komisyona bildirir. Üye ülkeler, aynı çözüm tedbirleri planının bölgelerinde tescil edilen aynı tipteki bütün araçlara uygulanmasını isteyebilir.
(7) Onay kuruluşu, bir araç tipinin bu Tebliğin ekinde yer alan Ek II‘nin İlave 1‘inin uygulanabilir şartlarına uygun olmadığını belirlemiş ise, bu hususu MARTOY‘un 30‘uncu maddesinin üçüncü fıkrasına uygun olarak orijinal tip onayını veren üye ülkeye bildirilmek üzere Dış Ticaret Müsteşarlığı aracılığıyla Komisyona bildirir. Bu bildirime ve MARTOY‘un 30‘uncu maddesinin altıncı fıkrasındaki hükme tabi olunmasını müteakip orijinal tip onayını veren onay kuruluşu, imalatçıya araç tipinin bu hükümlerin şartlarını sağlamadığını ve bazı tedbirlerin imalatçıdan beklendiğini bildirir. İmalatçı, bu onay kuruluşuna bu bildirimden sonraki iki ay içinde içeriği bu Tebliğin ekinde yer alan Ek II‘nin İlave 1‘in madde 6.1 ila madde 6.8‘in şartlarına karşılık gelen kusurları giderecek tedbirler planını sunmak zorundadır. Orijinal tip onayını veren onay kuruluşu, tedbirler planı ve planın gerçekleştirilmesi konusunda mutabakatı sağlamak için iki ay içinde imalatçıya danışır. Orijinal tip onayını veren onay kuruluşu, hiçbir mutabakata ulaşamazsa, MARTOY‘un 30‘uncu maddesinin üçüncü ve dördüncü fıkraları uyarınca işlem başlatır.
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
Kirlilik Kontrol Cihazları ile İlgili İşlemler
Kirlilik kontrol cihazları
MADDE 10 - (1) İmalatçı, (AT) 715/2007 Yönetmeliğinin kapsamında yer alan AT tip onaylı araçlara takılmak üzere tasarlanan değiştirilebilir kirlilik kontrol cihazlarının MARTOY‘un 10‘uncu maddesinin ikinci fıkrasının anlamı dahilinde ayrı teknik ünite olarak, bu Tebliğin 12 nci ve 13 üncü maddeleri ile Ek XIII‘üne uygun şekilde AT tip onaylı olmasını sağlamak zorundadır. Katalitik konvertörlerin ve parçacık filtrelerinin bu Tebliğin amaçları bakımından kirlilik kontrol cihazları olduğu kabul edilir.
(2) Bir tipi bu Tebliğin ekinde yer alan Ek I‘in İlave 4‘üne Eklentinin madde 2.3‘ü kapsamındaki tip içinde yer alan ve ilgili tip onayı dokümanının atıf yaptığı bir araca takılması tasarlanan orijinal donanım değiştirilebilir kirlilik kontrol cihazlarının bu Tebliğin ekinde yer alan Ek XIII‘ün madde 2.1 ve madde 2.2‘sinin şartlarını yerine getirmesi kaydıyla, bu cihazlar söz konusu Eke uymak zorunda değildir.
(3) İmalatçı, orijinal kirlilik kontrol cihazının tanıtım işaretleri taşımasını sağlamak zorundadır.
(4) Üçüncü fıkrada belirtilen tanıtım işaretleri aşağıdakileri kapsar.
a) Araç veya motor imalatçısının ismi veya ticari markasını ve
b) Bu Tebliğin ekinde yer alan Ek I‘in İlave 3‘ünün madde 3.2.12.2‘sinde belirtilen bilgilerde kaydedildiği gibi orijinal kirlilik kontrol cihazının markası ve tanıtma parça numarası.
Değiştirilebilir kirlilik kontrol cihazı tipinin ayrı teknik ünite olarak AT tip onayı başvurusu
MADDE 11 - (1) İmalatçı, değiştirilebilir kirlilik kontrol cihazlarının ayrı teknik ünite olarak AT tip onayı başvurusunu onay kuruluşuna yapar. Başvuru, bu Tebliğin ekinde yer alan Ek XIII‘ün İlave 1‘inde belirtilen bilgi dokümanı örneğine uygun olarak hazırlanır.
(2) İmalatçı, birinci fıkrada belirtilen şartlara ilave olarak, tip onayı deneyinden sorumlu teknik servise aşağıdakileri sunar.
a) Yeni bir orijinal donanım kirlilik kontrol cihazıyla donatılmış, bu Tebliğe göre tip onaylı bir araç veya araçlar.
b) Değiştirilebilir kirlilik kontrol cihazı tipine ait bir numune.
c) OBD sistemiyle donatılmış bir araca takılmak üzere tasarlanmış değiştirilebilir kirlilik kontrol cihazı durumunda, değiştirilebilir kirlilik kontrol cihazı tipine ait ilave bir numune.
(3) İkinci fıkranın (a) bendinin amaçları bakımından, deney araçları teknik servisle mutabakata varılarak başvuran tarafından seçilir. Deney araçları, BM/AEK Regülasyonu 83‘ün Ek 4‘ünün madde 3.1‘inde belirtilen şartlara uygun olmalıdır. Deney araçları aşağıdaki şartlara uymalıdır.
a) Deney araçlarında hiçbir emisyon kontrol sistemi kusuru olmamalıdır.
b) Aşırı olarak yıpranmış veya arızalı emisyonla ilgili her türlü parça tamir edilmeli veya değiştirilmelidir.
c) Deney araçları, emisyon deneyinden önce uygun şekilde hassas ayarları yapılmalı ve imalatçısının şartnamesine göre ayarlanmalıdır.
(4) İkinci fıkranın (b) ve (c) bentlerinin amaçları bakımından, numune, başvuranın ticari adı veya işareti ve onun ticari gösterimi ile açıkça ve okunaklı bir şekilde işaretlenir.
(5) İkinci fıkranın (c) bendinin amaçları bakımından numune, 2 nci maddenin birinci fıkrasının (g) bendinde tarif edildiği şekilde bozulmuş olmalıdır.
Değiştirilebilir kirlilik kontrol cihazı tipinin ayrı teknik ünite olarak AT tip onayı için idari hükümler
MADDE 12 - (1) Onay kuruluşu, ilgili bütün şartlar karşılanıyorsa, MARTOY‘un Ek VII‘sinde belirtilen numaralama sistemine uygun şekilde değiştirilebilir kirlilik kontrol cihazlarına ayrı teknik ünite olarak AT tip onayı verir ve tip onayı numarasını yayınlar. Onay kuruluşu aynı numarayı başka bir değiştirilebilir kirlilik kontrol cihazı tipine veremez. Aynı tip onayı numarası, birkaç farklı araç tipi üzerinde söz konusu değiştirilebilir kirlilik kontrol cihazı tipinin kullanımını kapsayabilir.
(2) Onay kuruluşu, birinci fıkranın amaçları bakımından bu Tebliğin ekinde yer alan Ek XIII‘ün İlave 2‘sinde belirtilen örneğe uygun olarak oluşturulan AT tip onayı belgesini verir. (3) Tip onayı için başvuran, onay kuruluşuna veya teknik servise değiştirilebilir kirlilik kontrol cihazının bu Tebliğin ekinde yer alan Ek I‘in İlave 4‘ünün Eklentisinin madde 2.3‘ünde gösterilen tipten olduğunu gösterebilirse, tip onayının verilmesi Ek XIII‘ün madde 4‘ünde belirtilen şartlara uygunluğun doğrulanmasına bağlı değildir.
BEŞİNCİ BÖLÜM
Bilgilere Erişim
Araç OBD ve araç tamir ve bakım bilgilerine erişim
MADDE 13 - (1) İmalatçılar, araç OBD ve araç tamir ve bakım bilgilerine kolaylıkla erişilebilir olmasını sağlamak için (AT) 715/2007 Yönetmeliğinin 7 nci ve 8 inci maddelerine ve bu Tebliğin Ek XIV‘üne uygun olarak gerekli düzenlemeleri ve işlemleri yerine getirmek zorundadır.
(2) Onay kuruluşu, imalatçıdan araç OBD ve araç tamir ve bakım bilgilerine erişim ile ilgili belgeyi aldıktan sonra tip onayını verir.
(3) Araç OBD ve araç tamir ve bakım bilgileri erişim ile ilgili belge, (AT) 715/2007 Yönetmeliğinin 7 nci maddesinin yedinci fıkrasına uygunluğun ispatı olarak kullanılır.
(4) Araç OBD ve araç tamir ve bakım bilgilerine erişim ile ilgili belge, bu Tebliğin ekinde yer alan Ek XIV‘ün İlave 1‘inde belirtilen örneğe uygun olarak düzenlenir.
(5) Tip onayı başvurusu yapıldığında, araç OBD ve araç tamir ve bakım bilgileri mevcut değilse veya (AT) 715/2007 Yönetmeliğinin 7 nci ve 8 inci maddelerine ve bu Tebliğin Ek XIV‘üne uygun değilse, imalatçı (AT) 715/2007 Yönetmeliğinin 9 uncu maddesinin ikinci fıkrasında belirtilen ilgili tarihten itibaren altı ay içinde veya tip onayı tarihinden itibaren altı ay içinde (hangisi daha geç olursa) bu bilgileri sağlamak zorundadır.
(6) Beşinci fıkrada belirtilen tarihler içinde bilgileri sağlamak için yükümlülükler, sadece aracın tip onayını takiben piyasaya arz edildiği durumlarda geçerlidir.
Araç, tip onayından sonra altı aydan daha fazla sürede piyasaya arz edildiğinde ise, bilgiler, araç piyasaya arz edildiği tarihte sağlanmak zorundadır.
(7) Hiçbir şikayetin olmaması ve imalatçının bu bilgileri beşinci fıkrada belirtilen tarihlerde vermiş olması kaydıyla, onay kuruluşu, tamamlanmış araç OBD ve araç tamir ve bakım bilgilerine erişim ile ilgili belgeye dayanarak, imalatçının araç OBD ve araç tamir ve bakım bilgilerine erişim ile ilgili yeterli düzenlemeleri ve işlemleri yerine getirmiş olduğunu varsayabilir.
(8) Ek XI, Madde 4‘te belirtilen OBD bilgilerine erişimle ilgili şartlara ilave olarak, imalatçı aşağıdaki bilgileri ilgili taraflara sağlamak zorundadır.
a) OBD sisteminin düzgün işleyişi için kritik olan değiştirilebilir aksamların geliştirilmesine imkan sağlayan ilgili bilgiler.
b) Jenerik teşhis aletlerinin gelişmesine imkan sağlayan bilgiler.
(9) Sekizinci fıkranın (a) bendi uyarınca değiştirilebilir aksamların geliştirilmesi; OBD eşiklerinin aşılmış olması ya da OBD sisteminin bu Tebliğin temel OBD izleme şartlarını yerine getiremediği durumlarda, arıza gösterge stratejilerine ilişkin teknik şartlar, aracın sadece benzin veya gaz ile işleyişi ile ilgili OBD bilgisinin bağımsız olarak ele alınmasına ilişkin spesifik tadilatlar ve sınırlı sayıda önemsiz hatalar içeren gaz yakıt beslemeli araçların tip onayı ile ilgili bilgilerin bulunmayışı nedenleriyle kısıtlanamaz.
(10) Sekizinci fıkranın (b) bendinin amaçları bakımından imalatçıların, yetkili servis ağlarında ISO 22900 Modüler Araç Bildirim Arayüzüne (Modular Vehicle Communication Interface (MVCI)) ve ISO 22901 Açık Teşhis Veri Değişimine (Open Diagnostic Data Exchange (ODX)) uygun olarak teşhis ve deney aletlerini kullanması halinde, ODX dosyaları imalatçının internet sitesi yoluyla bağımsız operatörler için erişilebilir olmalıdır.
Araç OBD ve araç tamir ve bakım bilgilerine erişime ilişkin yükümlülüklere uyma
MADDE 14 - (1) Onay kuruluşu, kendi inisiyatifi ile ya da bir şikayete veya bir teknik servis tarafından yapılan değerlendirmeye dayanarak, imalatçının (AT) 715/2007 Yönetmeliğinin ve bu Tebliğin hükümlerine ve araç OBD ve araç tamir ve bakım bilgilerine erişim ile ilgili belgenin şartlarına uygunluğunu her zaman kontrol edebilir.
(2) Bir onay kuruluşunun imalatçının araç OBD ve araç tamir ve bakım bilgilerine erişim konusundaki yükümlülüklerine uymakta başarısız olduğunu belirlemesi hâlinde, ilgili tip onayını veren onay kuruluşu, bu durumu iyileştirmek için uygun tedbirler alır.
(3) Bu tedbirler, tip onayının geri çekilmesi veya askıya alınması, para cezaları veya (AT) 715/2007 Yönetmeliğinin 11 inci maddesinde belirtilen diğer tedbirleri içerebilir.
(4) Bağımsız operatör veya bağımsız operatörleri temsil eden ticari birlik veya dernek, onay kuruluşuna bir şikayette bulunursa, onay kuruluşu imalatçının araç OBD ve araç tamir ve bakım bilgilerine erişimle ilgili yükümlülüklere uyduğunu doğrulamak için denetim yapar.
(5) Onay kuruluşu denetim yaparken, bu yükümlülüklerin karşılanıp karşılanmadığını doğrulamak için bir teknik servisten veya başka bir bağımsız uzmandan bir değerlendirme yapmasını isteyebilir.
ALTINCI BÖLÜM
Çeşitli ve Son Hükümler
İlgili Avrupa Birliği mevzuatı
MADDE 15 - (1) Bu Tebliğ, hafif yolcu ve ticari araçlardan çıkan emisyonlar (Euro 5 ve Euro 6) bakımından ve araç tamir ve bakım bilgilerine erişim konusunda motorlu araçların tip onayına ilişkin Avrupa Parlamentosu ve Konseyinin (EC) 715/2007 Regülasyonunu değiştiren ve uygulayan 18 Temmuz 2008 Tarihli (EC) 692/2008 Komisyon Regülasyonu dikkate alınarak hazırlanmıştır.
GEÇİCİ MADDE 1 - (1) Bu Tebliğin 4 üncü maddesinin beşinci ve altıncı fıkraları ile 5 inci maddesinin üçüncü fıkrasının (ç) ve (d) bentleri, yeni tip onayı belgesi alacak araçlarda 1/1/2012 tarihinden itibaren uygulanır.
(2) Tip onayı mevcut araçlarda uygulama tarihi 1/1/2012 tarihine kadar belirlenir.
GEÇİCİ MADDE 2 - (1) Bu Tebliğin ekinde yer alan Ek I İlave 6‘da belirtilen tarihler AT tip onayı için geçerlidir. Türkiye‘de uygulama tarihleri (AT) 715/2007 Yönetmeliğinde belirtilmiştir.
(2) Ek I İlave 6‘da belirtilen tarihlerden sonra AT tip onayı verilmeye başlanıncaya kadar (AT) 715/2007 Yönetmeliğine göre rapor düzenlemek üzere yetkilendirilmiş, Avrupa Birliği üyesi ülkelerin de teknik servisleri dahil olmak üzere teknik servisler tarafından düzenlenen raporlar kabul edilir.
GEÇİCİ MADDE 3 - (1) 9 uncu maddede belirtilen dolaşımda uygunluk uygulamasının başlatılacağı tarih Bakanlık tarafından ayrıca duyurulur.
Yürürlük
MADDE 16 - (1) Bu Tebliğ yayımı tarihinde yürürlüğe girer.
Yürütme
MADDE 17 - (1) Bu Tebliğ hükümlerini Sanayi ve Ticaret Bakanı yürütür.