MİLLETLERARASI ANDLAŞMA

Karar Sayısı : 2009/15272

Stokholm‘de imzalanan ve 2/4/2009 tarihli ve 5871 sayılı Kanunla onaylanması uygun bulunan ekli "Kalıcı Organik Kirleticilere İlişkin Stokholm Sözleşmesi"nin onaylanması; Dışişleri Bakanlığının 7/7/2009 tarihli ve HUMŞ/790 sayılı yazısı üzerine, 31/5/1963 tarihli ve 244 sayılı Kanunun 3 üncü maddesine göre, Bakanlar Kurulu‘nca 14/7/2009 tarihinde kararlaştırılmıştır.

KALICI ORGANİK KİRLETİCİLERE İLİŞKİN STOKHOLM SÖZLEŞMESİ

Bu Sözleşmenin Tarafları,

Kalıcı organik kirleticilerin zehirli özelliklere sahip olduğunu, doğada ayrışmaya karşı direnç gösterdiklerini, biyolojik olarak birikim yaptıklarını, hava, su ve göçmen türler aracılığıyla uluslararası sınırların ötesine taşındıklarını ve karasal ve su ekosistemlerinde birikerek, salıverilme noktalarından çok uzaklarda birikim yaptıklarını teşhis ederek,

Başta gelişmekte olan ülkelerde olmak üzere, kalıcı organik kirleticilere maruz kalmalardan kaynaklanan sağlık sorunlarının, özellikle kadınlar üzerindeki ve onlar aracılığıyla gelecek nesiller üzerindeki olumsuz etkilerinin bilincinde olarak,

Kuzey Kutup ekosistemlerinin ve buralarda yaşayan yerli toplumların, kalıcı organik kirleticilerin biyobüyütme özellikleri nedeniyle risk altında olduklarını ve geleneksel gıdalarının kirlenmesinin bir kamu sağlığı sorunu olduğunu kabul ederek,

Kalıcı organik kirleticilere ilişkin küresel bir eylemin gerekliliğinin bilincinde olarak,

Birleşmiş Milletler Çevre Programı Yönetim Konseyinin, kalıcı organik kirleticilerin çevreye salıverilmelerini ve boşaltılmalarını azaltacak ve/veya ortadan kaldıracak önlemler yoluyla insan sağlığı ve çevreyi korumaya yönelik uluslararası eylem başlatılmasına ilişkin 7 Şubat 1997 tarih ve 19/13 C sayılı kararını dikkate alarak,

Uluslararası Ticarete Konu Olan Belirli Tehlikeli Kimyasal Maddeler ve Pestisitler için özellikle Ön Bildirim ve Onay Sürecine ilişkin Rotterdam Sözleşmesi ve Tehlikeli Atıkların Sınırötesi Taşınımının ve Bertarafının Kontrolüne ilişkin Basel Sözleşmesi ve bu Sözleşmenin 11. maddesi çerçevesinde geliştirilen bölgesel anlaşmalar da dahil olmak üzere, ilgili çevre sözleşmelerinin ilgili hükümlerini anımsayarak,

Ayrıca Rio Çevre ve Kalkınma Bildirgesi tedbirlerini ve Gündem 21‘in ilgili hükümlerini anımsayarak,

Tüm Tarafların kaygılarının temelinde ihtiyatlılığın yer aldığını ve bu kavramın Sözleşmede mevcut olduğunu kabul ederek,

Bu Sözleşme ile ticaret ve çevre alanındaki diğer uluslararası anlaşmaların karşılıklı olarak birbirini desteklediklerinitanıyarak,

Devletlerin, Birleşmiş Milletler (BM) genel ilkeleri ve uluslararası hukuk kaideleri çerçevesinde; kendi egemen kaynaklarını, çevre ve kalkınma politikaları dahilinde kullanmaya hakkı bulunduğunu ve yetkisi veya kontrolü altındaki faaliyetlerin, ulusal sınırların ötesinde diğer ülkelerin çevre veya bölgelere zarar vermeyeceğini güvence altına almak yükümlülüğünün olduğunuteyit ederek,

Gelişmekte olan ülkelerin ve özellikle bunların arasında en az gelişmiş olanlar ile ekonomik dönüşüm sürecindeki ülkelerin koşullarını ve özel şartlarını, bilhassa kimyasal maddelerin yönetimine ilişkin ulusal kapasitelerinin, teknoloji transferi, mali ve teknik yardım sağlanması ve Taraflar arasında işbirliğinin teşvik edilmesi yoluyla güçlendirilmesi gereğini dikkate alarak,

Barbados‘ta 6 Mayıs 1994 tarihinde kabul edilen Gelişmekte Olan Küçük Ada Devletlerinin Sürdürülebilir Kalkınması için Eylem Programını bütünüyle dikkate alarak,

Gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerin kendilerine özgü yeteneklerini ve ülkelerin aynı zamanda Çevre ve Kalkınma Rio Bildirgesinin 7. ilkesinde belirtilmiş ortak ancak farklılık gözeten sorumluluklarını not ederek,

Özel sektör ve sivil toplum örgütlerinin, kalıcı organik kirleticilerin salıverilmesi ve boşaltımlarının azaltılması ve/veya ortadan kaldırılmasının gerçekleştirilmesine önemli katkılarda bulunabileceğini kabul ederek,

Kalıcı organik kirletici imalatçılarının kendi ürünlerinin neden olduğu olumsuz etkileri azaltma sorumluluğunu üstlenme ve kullanıcılara, Hükümetlere ve kamuoyuna bu kimyasal maddelerin tehlikeli özellikleri konusunda bilgi sağlamanın önemininaltını çizerek,

Kalıcı organik kirleticilerin yaşam döngülerinin her aşamasında neden oldukları olumsuz etkilere mani olmak için önlemlerin alınması gereğinin bilincinde olarak,

Rio Çevre ve Kalkınma Bildirgesinin 16. ilkesinde ifade edilen ulusal yetki sahiplerinin, esas itibarıyla kirleticilerin yol açtığı masrafları kamu yararını gözeterek ve uluslararası ticaret ve yatırımların yapısını bozmadan üstlenmeleri yaklaşımın dikkate alarak, çevresel harcamaların içkenleştirilmesi ve ekonomik araçların kullanımını teşvik etmeyi hedeflemenin gerektiğini ifade eden söz konusu bildirgenin 16. ilkesini tekrar teyit ederek,

Pestisitler ve sanayide kullanılan kimyasal maddeler için düzenleyici ve değerlendirici programları bulunmayan Tarafları, bunları geliştirmeye teşvik ederek,

Kimyasal maddelerin geliştirilmesinde, çevreyle uyumlu alternatif usullerin ve kullanmanın önemini tanıyarak,

İnsan sağlığını ve çevreyi kalıcı organik kirleticilerin zararlı etkilerinden korumakta kararlı olarak,

Aşağıdaki hükümler üzerinde anlaşmışlardır:

Madde 1

Amaç

Bu Sözleşmenin amacı, Rio Çevre ve Kalkınma Bildirgesinin 15. ilkesinde belirlenen önleyici yaklaşım çerçevesinde, insan sağlığı ve çevreyi kalıcı organik kirleticilerden korumaktır.

Madde 2

Tanımlar

Bu Sözleşmenin amaçları bakımından:

(a) ‘Taraf‘ bu Sözleşmeye bağlı olmayı kabul etmiş ve kendisi için bu Sözleşme yürürlükte olan bir Devlet veya bölgesel ekonomik entegrasyon örgütü anlamına gelir.

(b) ‘Bölgesel ekonomik entegrasyon örgütü kavramı belirli bir bölgenin egemen devletleri tarafından oluşturulan ve üye Devletlerin bu Sözleşme kapsamındaki konulara ilişkin yetkilerini aktarmış oldukları ve kendi içsel kaidelerine uygun olarak bu Sözleşmeyi imzalama, onaylama, kabul etme, tasdik etme veya bu Sözleşmeye katılmaya tam olarak yetkilendirilmiş örgüt anlamına gelir;

(c) Katılan ve oy veren Taraflar, toplantıda hazır bulunarak olumlu veya olumsuz oy kullanan Taraflar anlamına gelir.

Madde 3

Kasıtlı üretim ve kullanımdan salıverilmeyi azaltıcı veya ortadan kaldırıcı önlemler

1. Her bir taraf:

(a) Aşağıdakileri yasaklayacak ve/veya ortadan kaldırmak için gerekli yasal ve idari önlemleri alacaktır:

(i) Ek A‘da listelenen ve adı geçen Ek‘in hükümlerine tabi olan kimyasal maddelerin üretimi ve kullanımı; ve

(ii) Ek A‘da listelenen kimyasal maddelerin 2. fıkra hükümlerine uygun olarak ithalatı ve ihracatı; ve

(b) Ek B‘de listelenen kimyasal maddelerin üretimi ve kullanımını adı geçen Ek‘te yer alan hükümlere uygun olarak sınırlayacaktır.

2. Her bir taraf şunları sağlamak için gerekli tedbirleri alacaktır:

(a) Ek A veya Ek B‘de listelenen bir kimyasal madde yalnızca şu durumlarda ithal edilebilecektir:

(i) 6. Maddenin 1. fıkrası (d) bendinde belirtilen çevreyle uyumlu şekilde; veya

(ii) Bir Tarafa, Ek A veya Ek B‘de izin verilen bir kullanım veya amaç için;

(b) Ek A‘da yer alan ve üretimi veya kullanımı için özel bir muafiyetin geçerli olduğu herhangi bir kimyasal maddenin veya Ek B‘de yer alan ve üretimi veya kullanımı için özel bir muafiyet veya kabul edilebilir amacın geçerli olduğu herhangi bir kimyasal maddenin, mevcut uluslararası ön bildirimli onam belgelerindeki ilgili hükümler dikkate alınmak suretiyle, ihracı yalnızca şu hallerde yapılacaktır:

(i) 6. Maddenin 1. fıkrası (d) bendinde belirtildiği gibi çevreyle uyumlu olarak bertaraf edilmesi amacıyla;

(ii) Ek A veya Ek B‘ye göre belirli bir kimyasal maddeyi kullanılmasına izin verilen bir Tarafın kullanımı amacıyla; veya

(iii) Söz konusu ihracatın ihraç eden Tarafa yıllık ruhsatlandırmada bulunacak olan ve bu Sözleşmeye taraf olmayan herhangi bir Devlete yapılması durumunda; böyle bir ruhsatlandırma kimyasal maddenin amaçlanan kullanım biçimini belirtecek ve kimyasal maddeye ilişkin olarak, ithal eden Devletin şu hususları yerine getireceğine ilişkin beyanını içerecektir:

a. İnsan sağlığı ve çevreyi, salıverilmeleri en aza indirmek veya önlemek için gerekli önlemleri almak suretiyle korumak;

b. 6. Maddenin 1. fıkrası hükümlerine uymak; ve

c. İlgili olduğu durumlarda, Ek B‘nin II. Bölümünün 2. fıkrası hükümlerine uymak.

Bu ruhsatlandırma ayrıca yasalar veya düzenleyici belgeler, veya idari veya politika yönetmek gibi ilgili uygun tüm destekleyici belgeleri de içerecektir. İhraç eden Taraf, ruhsatı aldığı tarihten itibaren altmış gün içinde Yazmanlığa gönderecektir.

(c) Ek A‘da listelenen ve üretim ve kullanımı için özel muafiyetlerin bir Taraf için artık geçerli olmadığı bir kimyasal, 6. Madde 1. fıkrası (d) bendinde yer alan çevreyle uyumlu bertaraf amaçlı olması hali hariç, o Taraf (Devlet) tarafından ihraç edilmeyecektir;

(d) Bu fıkranın amaçları doğrultusunda "Sözleşmeye Taraf Olmayan Devlet" kavramı, belirli bir kimyasal maddeye ilişkin olarak, o kimyasal madde bakımından Sözleşme ile bağlı olmayı kabul etmemiş bir Devlet veya bölgesel ekonomik örgütü de içerecektir.

3. Yeni pestisitler veya sanayide kullanılan yeni kimyasal maddeler için bir ya da daha fazla düzenleyici ve tahakkuk planına sahip her bir Taraf, Ek D‘nin 1. fıkrasında yer alan kriterleri dikkate alarak, kalıcı organik kirletici özellikleri gösteren yeni pestisitler veya sanayide kullanılan yeni kimyasal maddelerin üretimi veya kullanımını önleme amacıyla kontrol altına alınması için düzenleyici hükümler getirecektir.

4. Yeni pestisitler veya sanayide kullanılan yeni kimyasal maddeler için bir veya daha fazla düzenleyici ve tahakkuk planına sahip her bir Taraf, gerekli hallerde, halen kullanımda bulunan pestisitler veya sanayide kullanılan kimyasal maddelerin değerlendirmesini yaparken Ek D‘nin 1. fıkrasındaki kriterleri, bu planlar dahilinde dikkate alacaktır.

5. Sözleşmede aksi belirtilen haller hariç, 1. ve 2. fıkralardaki hükümler laboratuar ölçeğindeki araştırma için veya bir referans standardı olarak kullanılacak kimyasal madde miktarları için geçerli değildir.

6. Ek A‘ya göre özel bir muafiyete veya Ek B‘ye göre özel bir muafiyet veya kabul edilebilir amaca sahip herhangi bir Taraf, bu muafiyet veya amaç altında yapılan herhangi bir üretim veya kullanımı insanların söz konusu maddeye maruz kalmalarına mani olacak ve maddenin salıverilmesini önleyecek veya en aza indirecek bir biçimde gerçekleştirilmesini sağlayacak gerekli önlemleri alacaktır. Normal kullanım koşulları altında çevreye kasıtlı salıverilmesini içeren, muafiyet kapsamındaki kullanımlar veya kabul edilebilir amaçlar halinde, salıverilme, herhangi bir uygulanabilir standardı ya da yönergeyi dikkate alarak, mümkün olan en düşük boyutta gerçekleştirilecektir.

Madde 4

Özel muafiyetler Sicili

1. Ek A‘da veya Ek B‘de listelenen özel muafiyetlere sahip olan Tarafları belirlemek amacıyla bir sicil oluşturulacaktır. Bu sicil, Ek A veya Ek B‘de yer alan ve bütün Taraflarca kullanılabilecek olan hükümlerden yararlanacak Tarafları göstermeyecektir. Sicil Yazmanlığı tarafından tutulacak ve kamuoyuna açık olacaktır.

2. Sicilde şunlar yer alacaktır:

(a) Özel muafiyet tiplerinin Ek A veya Ek B‘den kopyalanan bir listesi;

(b) Ek A veya Ek B altında listelenen özel muafiyete sahip Tarafların bir listesi; ve

(c) Kayıtlı özel muafiyetin sona erme tarihlerinin bir listesi.

3. Herhangi bir Devlet, Sözleşmeye Taraf haline geldiğinde, Yazmanlığa yazılı olarak bildirimde bulunarak, Ek A veya Ek B‘de listelenen özel muafiyet tiplerinden biri veya daha fazlası için kayıt yaptırabilecektir.

4. Sicilde, bir Tarafça daha erken bir tarih belirtilmemiş veya 7. fıkra uyarınca bir uzatma verilmemiş olması şartıyla, belirli bir kimyasal maddeye ilişkin bütün özel muafiyet kayıtları, bu Sözleşmenin yürürlüğe giriş tarihinden beş yıl sonra sona erecektir.

5. Taraflar Konferansı ilk toplantısında Sicile yapılan kayıtların gözden geçirilmesi süreci hakkında karar alacaktır.

6. Sicildeki bir kaydın gözden geçirilmesinden önce, ilgili Taraf, Yazmanlığa söz konusu muafiyet kaydı için gereksiniminin devam ettiğini doğrulayacak bir rapor sunacaktır. Bu rapor Yazmanlık tarafından bütün Taraflara dağıtılacaktır. Bir kaydın gözden geçirilmesi, mevcut tüm bilgilere dayalı olarak yapılacaktır. Bundan sonra Taraflar Konferansı ilgili tarafa uygun gördüğü durumlarda, bu yönde tavsiyelerde bulunabilecektir.

7. Taraflar Konferansı, ilgili Tarafın talebi üzerine, bir özel muafiyetin sona erme tarihinin beş yıllık bir süreye uzatılmasına karar verebilir. Taraflar Konferansı kararını verirken, gelişmekte olan Taraf ülkeler ve ekonomik geçiş sürecindeki Tarafların özel durumlarını öncelikle dikkate alacaktır.

8. Bir Taraf, herhangi bir zamanda, Sicilden bir özel muafiyeti, Yazmanlığa yazılı bir bildirimde bulunarak geri çekebilir. Bu geri çekme, bildirimde belirtilen tarihten itibaren geçerli olacaktır.

9. Belirli bir tip özel muafiyet için, herhangi bir Tarafın kayıtlı olmaması halinde, o özel muafiyete ilişkin olarak yeni bir kayıt yapılmayabilir.

Madde 5

Kasıtsız üretimden kaynaklanan salıverilmelerin azaltılması veya ortadan kaldırılması için önlemler

Her bir Taraf, her bir kimyasal maddenin Ek C‘de listelenen antropojenik kaynaklar kökenli toplam salıverilmelerini azaltmak, bunları süreklilik halinde en az seviyeye indirmek ve mümkün olduğu hallerde tamamen ortadan kaldırılması hedefiyle, azaltılması için en azından aşağıdaki önlemleri alacaktır:

(a) Ek C‘de listelenen kimyasal maddelerin salıverilmelerini belirlemek, karakterize etmek için ele alacak ve (b) ila (e) bentlerin uygulanmasını kolaylaştırmak amacıyla düzenlenmiş olan bir eylem planını veya uygun olduğu hallerde, bir bölgesel veya alt bölgesel eylem planını, bu Sözleşmenin yürürlüğe girmesinden itibaren iki yıl içinde oluşturacak ve bu planı daha sonra 7. Madde de belirtilen uygulama planının bir parçası olarak uygulamaya koyacaktır. Bu eylem planı aşağıdaki unsurları içerecektir:

(i) Mevcut ve gelecek için tahmin edilen salıvermelerin, Ek C‘de belirlenen kaynak kategorileri dikkate alınmak suretiyle oluşturulacak kaynak envanterlerinin tutulması ve salıverilme tahminleri dahil olmak üzere, değerlendirilmesi;

(ii) Tarafın bu tür salıverilmelere ilişkin mevzuatının ve politikalarının etkinliğinin değerlendirilmesi;

(iii) Bu fıkradaki yükümlülükleri yerine getirmeye yönelik ve (i) ve (ii)‘deki değerlendirmeleri dikkate alan stratejiler;

(iv) Bu stratejilere ilişkin ve bu stratejiler doğrultusunda bilinçlenmeyi sağlayacak olan öğretim ve eğitim faaliyetlerini teşvik edecek adımlar;

(v) Söz konusu stratejilerin ve bu fıkradaki yükümlülüklerin yerine getirilmesi yönündeki başarılarının her beş yılda bir gözden geçirilmesi; bu tür gözden geçirme ve değerlendirmelerin 15. Madde uyarınca sunulacak raporlara dahil edilmesi;

(vi) Eylem planının uygulanması için, planda belirlenen stratejiler ve önlemleri içeren, bir takvim;

(b) Kısa zamanda gerçekçi ve anlamlı bir salıverilme azaltımına dair belirtilerin kaynakta bertarafını sağlayacak, mevcut, uygulanabilir ve pratik önlemlerin uygulanmasını teşvik etmek;

(c) Ek C‘de listelenen önleme ve salıvermelerin azaltımını sağlayan tedbirler hakkındaki genel yönlendirici ilkeler ve Taraflar Konferansı kararıyla benimsenecek yönlendirici ilkeler göz önüne alınarak, Ek C‘de listelenen kimyasal maddelerin oluşumunun ve salıverilmelerinin önlenmesi amacıyla ikame ve tadil edilen malzemelerin, ürünlerin ve süreçlerin geliştirilmesini teşvik etmek ve uygun hallerde kullanımını zorunlu kılmak;

(d) Bir tarafın öncelikle Ek C‘nin II. Bölümünde belirlenen kaynak sınıflandırmalarına odaklanarak; eylem planında söz konusu eylemi gerekli olarak belirlemiş olması halinde, kaynak sınıflandırmaları içindeki yeni kaynaklar için mevcut en iyi tekniklerin teşvik edilmesi ve, Tarafın kendi eylem planı uygulama takvimi ile uyumlu olarak, kullanımının şart koşulması. Her halükarda, söz konusu Ek‘in II. Bölümünde listelenen yeni kaynaklar için mevcut en iyi tekniklerin kullanılması şartı, uygulanabilecek kadar kısa süre içinde, ancak her Sözleşmenin o Taraf için yürürlüğe girmesinden itibaren dört yılı geçmemek üzere aşamalı olarak uygulamaya sokulacaktır. Taraflar, belirlenen sınıflamalar için en iyi çevresel uygulamaların kullanımını teşvik edeceklerdir. Taraflar, mevcut en iyi teknikler ve en iyi çevresel uygulamaları kullanırken, sözü edilen Ek‘te yer alan önleme ve salıverilmelerin azaltımı önlemlerini ve bunlar hakkındaki genel yönlendirme ve Taraflar Konferansı kararıyla benimsenecek mevcut en iyi teknikler ve en iyi çevresel yönetim uygulamaları yol gösterici ilkeleri dikkate almalıdır;

(e) Kendi eylem planına uygun olarak şu alanlarda mevcut en iyi tekniklerin ve en iyi çevresel uygulamaların kullanımını teşvik etmek:

(i) Ek C‘nin II. Bölümünde ve söz konusu Ek‘in III. Bölümünde listelenen kaynak sınıflandırmaları içinde kalan mevcut kaynaklar için; ve

(ii) Ek C‘nin III. Bölümünde listelenmiş kaynak sınıflandırmaları içinde kalıp, bir Tarafın (d) bentlerinde ele almadığı yeni kaynaklar için.

Taraflar, mevcut en iyi teknikler ve en iyi çevresel uygulamaları kullanırken, sözü edilen Ek C‘de yer alan önleme ve salıverilmelerin azaltımı önlemleri hakkındaki genel yönlendirme ve Taraflar Konferansı kararıyla benimsenecek mevcut en iyi teknikler ve en iyi çevresel uygulamalar yol gösterme ilkeleri olarak dikkate alınmalıdır;

(f) Bu fıkranın ve Ek C‘nin amaçları bakımından:

(i) ‘Mevcut en iyi teknikler‘; faaliyetlerin geliştirilmesinde en etkili ve en ileri aşamaları ve bunların, Ek C‘nin I. Bölümünde listelenen kimyasal maddelerin salıverilmelerinin ve onların bir bütün olarak çevre üzerindeki etkilerinin önlenmesi ve bunun uygulanabilir olmadığı yerlerde, genel olarak azaltılması için tasarlanmış salıverilme sınırlamaları için ilkesel bir temel oluşturan özel birtakım tekniklerin pratik yönden uygunluğunu gösteren uygulama yöntemleri anlamına gelmektedir. Bu bağlamda:

(ii) ‘Teknikler‘ hem kullanılan teknolojiyi, hem de teçhizatın tasarım, inşa edilme, bakım, işletim ve söküm biçimini kapsamaktadır;

(iii) ‘Mevcut‘ teknikler, kullanıcının yararlanabileceği ve maliyetleri ve faydaları göz önüne alındığında, ilgili sanayi sektöründe ekonomik ve teknik bakımdan uygulanabilir şartlar altında kullanılmalarına olanak tanıyan bir ölçekte geliştirilmiş teknikler anlamına gelir; ve

(iv) ‘En iyi‘, çevrenin bir bütün olarak genelde yüksek bir düzeyde korunmasını sağlayan en etkin anlamına gelir;

(v) ‘En iyi çevresel uygulamalar‘ çevresel kontrol önlemleri ve stratejilerinin en uygun bileşiminin uygulanması anlamına gelir;

(vi) ‘Yeni kaynak‘, herhangi bir yapılandırma veya önemli değişikliğin aşağıdaki tarihlerden, en azından bir yıl sonra meydana geldiği bir kaynak anlamına gelir:

a. Bu Sözleşmenin ilgili Taraf için yürürlüğe girdiği tarih; veya

b. Ek C‘de, kaynağın bu değişiklik yoluyla bu Sözleşme hükümlerine tabi hale gelmesine neden olan bir değişikliğin, ilgili Taraf için yürürlüğe girdiği tarih.

(g) Bu fıkra kapsamında sınır salıverilme değerleri veya performans standartları bir Tarafça, Tarafın mevcut olan en iyi tekniklere ilişkin taahhüdünü yerine getirme amacıyla kullanılabilir.

Madde 6

Stoklardan ve atıklardan salıvermenin azaltılması veya ortadan kaldırılmasına yönelik

önlemler

1. Her bir taraf Ek A veya Ek B‘de listelenen kimyasal maddelerden oluşan veya bunları içeren stokların ve, atık haline geldiğinde Ek A, B veya C‘de listelenen bir kimyasal maddeden oluşan, böyle bir kimyasal maddeyi içeren veya bu gibi maddelerle kirlenmiş ürünler ve nesneler dahil olmak üzere atıkların, insan sağlığını ve çevreyi koruyucu bir biçimde yönetilmelerini güvence altına almak amacıyla şunları yapacaktır:

(a) Şunları belirlemek için uygun stratejiler geliştirmek:

(i) Ek A veya B‘de listelenen bir kimyasal maddeden oluşan veya böyle bir kimyasal maddeyi içeren stoklar; ve

(ii) Ek A, B veya C‘de listelenen bir kimyasal maddeden oluşan, böyle bir kimyasal maddeyi içeren veya böyle bir kimyasal maddeyle kirlenmiş, kullanımı olan veya atık ürünler ve maddeler;

(b) Ek A veya Ek B‘de listelenen kimyasal maddelerden oluşan veya bu kimyasal maddeleri içeren stokları (a) bentlerinde ifade edilen stratejiler temelinde, uygulanabilir olduğu ölçüde belirlemek;

(c) Stokları, uygun olduğu ölçüde, güvenli, verimli ve çevreyle uyumlu bir biçimde yönetmek. Ek A‘da belirlenen herhangi bir özel muafiyete veya Ek B‘de belirlenen herhangi bir özel muafiyet veya kabul edilebilir amaca göre kullanılmalarına izin verilmeyen, 3. Maddenin 2. fıkrasına göre ihraç edilmesine izin verilen stoklar hariç, EK A veya EK B de listelenen kimyasal maddelerin stokları, atık olarak kabul edilecek ve (d) bendine göre yönetilecektir;

(d) Atık haline gelen ürünler ve mallar da dahil olmak üzere, bu gibi atıklara yönelik uygun tedbirleri almak. Bu tedbirler şunlardır:

(i) Çevreyle uyumlu bir biçimde tutulması, toplanması, nakledilmesi ve depolanması;

(ii) 2. fıkrasına göre geliştirilebilecek olanlar dahil uluslararası kurallar, standartlar ve yönlendirmelerin ve tehlikeli atıkların yönetimine ilişkin ilgili küresel ve bölgesel rejimlerin dikkate alınması suretiyle, Kalıcı organik kirletici içeriğin imha edilmesi veya kalıcı organik kirletici özellikleri göstermeyecek biçimde geri döndürülemez biçimde dönüştürülmesi yoluyla bertaraf edilmesi veya yok etme veya geri döndürülemez dönüştürmenin çevresel bakımdan tercih edilir seçenek olmaması veya kalıcı organik kirletici içeriğin düşük olması halinde, çevreyle uyumlu biçimde bertaraf edilmesi;

(iii) Kalıcı organik kirleticilerin yeniden kazanımı, geri dönüşümü, ıslahı, doğrudan yeniden kullanımı veya alternatif kullanımına yol açabilecek bertaraf işlemlerine tabi tutulmalarına izin verilmemesi; ve

(iv) İlgili uluslararası kurallar, standartlar ve yönlendirme ilkelerini dikkate almadan uluslararası sınırların ötesine nakledilmemesi;

(e) Ek A, B veya C‘de listelenen kimyasal maddelerle kirletilmiş alanların belirlenmesi için uygun stratejiler geliştirme girişiminde bulunmak; eğer bu yerlerin iyileştirilmesine girişilirse, bu işlem çevreyle uyumlu bir biçimde yapılacaktır.

2. Taraflar Konferansı, diğer hususların yanı sıra şu hususlarda, Tehlikeli Atıkların Sınırötesi Taşınımının ve Bertarafının Kontrolüne ilişkin Basel Sözleşmesinin örgütleriyle yakın işbirliği yapacaktır:

(a) Ek D‘nin 1. fıkrasında belirlenen kalıcı organik kirletici özelliklerinin ortaya çıkmamasını sağlamak için gerekli yok etme ve geri döndürülemez dönüştürme düzeylerini oluşturma;

(b) Hangi yöntemlerin sözü edilen çevreyle uyumlu bertaraf sağladığını belirlemek; ve

(c) Uygun durumlarda, Ek A, B ve C‘de listelenen kimyasal maddelerin konsantrasyon düzeylerini, 1. fıkra (d) (ii) bendinde belirtilen düşük kalıcı organik kirletici içeriğini tanımlamak amacıyla belirlemek için çalışma yapmaktır.

Madde 7

Uygulama Planları

1. Her bir Taraf:

(a) Bu Sözleşme kapsamındaki yükümlülüklerini yerine getirmek için, bir uygulama planı geliştirecek ve bu planın uygulaması için çaba gösterecektir;

(b) Uygulama planını, bu Sözleşmenin yürürlüğe girmesini takiben iki yıl içerisinde Taraflar Konferansına iletecektir;

(c) Gerekli hallerde, Uygulama planını dönemsel olarak ve Taraflar Konferansı tarafından kararlaştırılacak bir mahiyette gözden geçirecek ve güncelleyecektir.

2. Taraflar, uygulama planlarının geliştirilmesi, yürütülmesi ve güncellenmesini kolaylaştırmak amacıyla, gerektiğinde doğrudan doğruya veya küresel, bölgesel ve alt bölgesel örgütler aracılığıyla işbirliği yapacak ve kadın örgütleri ve çocuk sağlığıyla ilgili gruplar dahil kendi ulusal paydaşlarına danışacaktır.

3. Taraflar, Kalıcı Organik Kirletici Maddelere ilişkin Ulusal Uygulama Planlarını yürütmeye ve gerektiğinde sürdürülebilir kalkınma stratejileriyle bütünleştirmeye dönük araçları oluşturmaya çaba gösterecektir.

Madde 8

Kimyasal maddelerin Ek A, B ve C‘de listelenmesi

1. Bir Taraf bir kimyasal maddenin Ek A, B ve/veya C‘de listelenmesi için Yazmanlığa teklif sunabilir. Bu teklif, Ek D‘de belirlenen bilgileri içerecektir. Bir teklif geliştirirken Tarafa diğer Taraflardan ve/veya Yazmanlık tarafından yardımcı olunabilir.

2. Yazmanlık, teklifin Ek D‘de belirlenen bilgileri içerip içermediğini doğrulayacaktır. Eğer Yazmanlık teklifin söz konusu bilgileri içerdiği kanısına varırsa, bu teklifi Kalıcı Organik Kirleticiler Değerlendirme Komitesine iletecektir.

3. Komite teklifi inceleyecek ve Ek D‘de belirtilmiş bulunan tarama kriterlerinin, süzgecinden geçirerek bütün bilgileri dengeli ve bütünleştirici bir biçimde dikkate alarak, esnek ve şeffaf bir biçimde inceleyecektir.

4. Eğer komite;

(a) Tarama kriterlerinin yerine getirildiğine ikna olduğuna karar verirse, teklifin ve Komitenin değerlendirmesinin, Yazmanlık aracılığıyla bütün Taraflara ve gözlemcilere ulaşmasını sağlar ve onları Ek E‘de belirtilmiş bulunan bilgileri sunmaya davet eder; veya

(b) Tarama kriterlerinin yerine getirildiğine ikna olmadığına karar verirse, Yazmanlık aracılığıyla bütün Tarafları ve gözlemcileri bilgilendirir ve teklifin ve Komite değerlendirmesinin, bütün Taraflara ulaşmasını sağlar ve teklif geçersiz sayılır.

5. Taraflardan birisi daha önce 4. fıkrasına göre Komite tarafından geçersiz sayılan bir teklifi, yeniden Komiteye sunabilir. Yeniden sunuşta, Tarafın kaygılarının yanı sıra, Komite tarafından yeni bir değerlendirme yapılmasını haklı kılacak nedenlere de yer verilebilir. Eğer Komite bu uygulamayı izleyerek teklifi tekrar geçersiz sayarsa, Taraf, Komitenin kararına karşı direnebilir ve böyle bir durumda Taraflar Konferansı konuyu bundan sonraki ilk toplantısında değerlendirir. Taraflar Konferansı Ek D‘deki tarama kriterlerine dayalı olarak ve Komite tarafından yapılan değerlendirmeyi ve bir Taraf veya gözlemci tarafından sağlanan diğer ilave bilgileri dikkate alarak teklifin işleme konulmasına karar verebilir.

6. Komitenin, tarama kriterlerinin yerine getirildiğine yönelik Taraflar Konferansının teklifin işleme konulmasına karar verdiği hallerde; Komite teklifi, kendisine ulaştırılan ilave bilgileri de dikkate alarak teklifi yeniden gözden geçirecek ve Ek E‘ye uygun olarak taslak bir risk profili hazırlayacaktır. Komite, Yazmanlık aracılığıyla taslağı bütün Taraflara ve gözlemcilere sunarak onlardan teknik yorumlarını alacak ve bu yorumları da dikkate alarak, risk profiline son halini verecektir.

7. Eğer Komite, Ek E‘ye uygun olarak yürütülen risk profili temelinde;

(a) Bir kimyasal maddenin uzun mesafeli çevresel taşınımının bir sonucu olarak, küresel eylemi gerekli kılacak şekilde insan sağlığı ve/veya çevreye ciddi olumsuz etkilerinin bulunduğuna hükmederse, teklifin işleme konulmasına karar verecektir. Tam bir bilimsel netliğin bulunmaması, teklifin işleme konulmasını engellemeyecektir. Komite, Yazmanlık aracılığıyla, tüm Taraflardan ve gözlemcilerden Ek F‘de belirtilmiş bulunan değerlendirmelere ilişkin bilgi isteyecektir. Komite bunun ardından kimyasal madde için söz konusu Ek‘e uygun, mümkün olan denetim önlemlerinin analizini de içeren bir risk yönetimi değerlendirmesi hazırlayacaktır; veya

(b) Teklifin işleme konulmamasına karar verirse, Yazmanlık aracılığıyla risk profilini bütün Taraflara ve gözlemcilere sunacak, teklifi geçersiz sayacaktır.

8. 7. fıkra (b) bendi uyarınca geçersiz sayılan herhangi bir teklif için Taraflardan birisi, Taraflar Konferansından Komiteye teklifi veren Tarafa ve diğer Taraflara bir yılı aşmayacak bir süre boyunca ilave bilgi vermeye devam etmeleri için davette bulunması talimatı verilmesini talep edebilir. Komite, bu sürenin sonunda ve alınan bilgilere dayalı olarak, teklifi 6. fıkraya uygun biçimde Taraflar Konferansı tarafından öncelikle karar verilecek bir konu olarak, yeniden değerlendirecektir. Eğer Komite, bu uygulamayı izledikten sonra teklifi yeniden geçersiz sayarsa, Taraf, Komitenin kararına karşı itiraz edebilir ve böyle bir durumda, Taraflar Konferansı konuyu bundan sonraki ilk toplantısında değerlendirecektir. Taraflar Konferansı Ek E‘ye uygun olarak hazırlanmış risk profiline dayalı olarak ve Komite tarafından yapılan değerlendirmeyi ve bir Taraf veya gözlemci tarafından sağlanan diğer ilave bilgileri dikkate alarak, teklifin işleme konulmasına karar verebilir. Eğer Taraflar Konferansı teklifin işleme konulmasına karar verirse, o takdirde Komite risk yönetimi değerlendirmesini hazırlayacaktır.

9. Komite, 6. fıkrada belirtilen risk profiline ve 7. fıkra (a) bendinde veya 8. fıkrada ifade edilen risk yönetimi değerlendirmesine dayalı olarak, kimyasal maddenin Ek A, B ve/veya C‘de listelenmesi hususunun dikkate alınması yönünde tavsiyede bulunacaktır. Taraflar Konferansı, Komitenin tavsiyelerini, herhangi bir bilimsel belirsizlik dahil olmak üzere dikkate alarak tedbirleri, kimyasal maddenin, Ek A, B ve/veya C‘de listelenip listelenmemesine ve bu maddeyle ilgili kontrol önlemlerini belirlemeye yönelik karar alacaktır.

Madde 9

Karşılıklı Bilgi Değişimi

1. Her bir taraf şu konulara ilişkin olarak karşılıklı bilgi alış-verişini kolaylaştıracak veya bunu üstlenecektir:

(a) Kalıcı organik kirleticilerin üretimi, kullanımı ve salıverilmenin azaltılması veya ortadan kaldırılması; ve

(b) Kalıcı organik kirleticilere alternatifler bulunması, bu alternatiflerin riskleri ve aynı zamanda ekonomik ve sosyal maliyetleri dahil olmak üzere.

2. Taraflar, 1. fıkrada atıfta bulunulan bilgileri doğrudan veya Yazmanlık aracılığıyla birbirlerine aktaracaklardır.

3. Her bir Taraf, bu tür bilgilerin karşılıklı alış-verişine yönelik, ulusal bir irtibat noktası oluşturacaktır.

4. Yazmanlık, kalıcı organik kirleticilere ilişkin bilgiler için, Taraflar, hükümetler arası kuruluşlar ve sivil toplum örgütleri tarafından sağlanan bilgiler dahil olmak üzere, bir bilgi toplama ve dağıtım merkezi olarak hizmet verecektir.

5. Bu Sözleşmenin amaçları bakımından, insanların ve çevrenin sağlık ve güvenliği hakkındaki bilgiler gizli olarak kabul edilmeyecektir. Bu Sözleşmeye uygun olarak diğer bilgileri karşılıklı olarak birbirlerine aktaran taraflar, anlaşmaya varmaları halinde bu bilgilerin gizliliğini koruyabilirler.

Madde 10

Kamuoyunun bilgilendirilmesi, bilinçlendirilmesi ve eğitimi

1. Her bir Taraf, kendi olanakları çerçevesinde şunları teşvik edecek ve kolaylaştıracaktır:

(a) Kendi politika ve karar oluşturucularının kalıcı organik kirleticilere ilişkin olarak bilinçlendirilmesi;

(b) 9. Maddenin 5. fıkrası dikkate alınarak Kamuoyuna, kalıcı organik kirleticilere ilişkin mevcut bütün bilgilerin sunulması;

(c) Özellikle kadınlar, çocuklar ve en az eğitimli kesimler için kalıcı organik kirleticiler; ve aynı zamanda bunların sağlık; ve çevre üzerindeki etkileri ile alternatifleri hakkında eğitsel programların ve kamuoyu bilinçlendirme programlarının geliştirilmesi ve uygulanması;

(d) Kalıcı organik kirleticilerin ve onların sağlık ve çevresel etkilerinin ele alınmasında ve yeterli çözümleri geliştirmede, bu Sözleşmenin uygulanmasına ilişkin olarak ulusal düzeyde girdi sağlamak için fırsatlar verilmesi dahil, Kamuoyu katılımının sağlanması;

(e) İşçilerin, bilim adamlarının, eğitimcilerin ve teknik ve idari personelin eğitimi;

(f) Eğitim ve kamuoyu bilinçlendirme malzemelerinin ulusal ve uluslararası düzeylerde geliştirilmesi ve değişiminin sağlanması; ve

(g) Eğitim ve yetiştirme programlarının, ulusal ve uluslararası düzeylerde geliştirilmesi ve uygulanmasıdır.

2. Her bir Taraf, kapasitesi dahilinde, kamuoyunun 1. fıkrada belirtilen kamusal bilgilere erişimini ve bu bilgilerin güncelliğinin korunmasını sağlayacaktır.

3. Her bir Taraf, kendi kapasitesi dahilinde, sınai ve profesyonel kullanıcıları, 1. fıkrada belirtilen bilgilerin ulusal düzeyde ve ilgili hallerde yarı bölgesel, bölgesel ve küresel düzeylerde sağlanmasını desteklemeye ve kolaylaştırmaya teşvik edecektir.

4. Taraflar, kalıcı organik kirleticiler ve onların alternatifleri hakkında bilgi sağlamada, güvenlik broşürleri, raporlar, kitle iletişim araçları ve diğer iletişim araçlarını kullanabilir ve ulusal ve bölgesel düzeylerde, bilgi merkezleri kurabilirler.

5. Her bir Taraf, Ek A, B veya C‘de listelenen kimyasal maddelerin yıllık salıverilme veya bertaraf miktar tahminleri hakkında bilgi toplama ve yayımı için, kirletici salıverme ve transfer sicilleri gibi mekanizmalar geliştirme konularına olumlu yaklaşımlarda bulunacaktır.

Madde 11

Araştırma, geliştirme ve izleme

1. Taraflar, kendi kapasiteleri dahilinde, ulusal ve uluslararası düzeylerde, kalıcı organik kirleticilere ilişkin olarak ve uygun olan yerlerde, alternatifleri ve kalıcı organik kirletici adayları hakkında aşağıdaki konularda, ilgili araştırma, geliştirme, izleme ve işbirliğini teşvik edecek ve/veya üstlenecektir:

(a) Kaynaklar ve çevreye salıverilmeleri;

(b) İnsanlarda ve çevrede varlıkları, düzeyleri ve yönelimleri;

(c) Çevresel taşınımı, geleceği ve dönüşümü;

(d) İnsan sağlığı ve çevre üzerindeki etkileri;

(e) Sosyo-ekonomik ve kültürel etkiler;

(f) Salıverilmelerin azaltılması ve/veya ortadan kaldırılması; ve

(g) Üretici kaynakların envanterlerini oluşturmak için uyumlu metodolojiler ve salıverilmelerin ölçümü için analitik teknikleri inceleyecek ve geliştirecektir.

2. Taraflar, 1. fıkraya göre faaliyette bulunurken, kendi kapasiteleri dahilinde şunları yapacaklardır:

(a) Harcanacak çabaların gereksiz yere tekrarını en aza indirme ihtiyacını da dikkate alarak, araştırma, veri toplama ve izlemenin tanımlanması, yürütülmesi, değerlendirilmesi ve finansmanı amacına yönelik uluslararası programları, ağları ve örgütleri destekleme ve gerektiğinde daha da geliştirme;

(b) Ulusal bilimsel ve teknik araştırma kapasitelerini, özellikle gelişmekte olan ve ekonomik dönüşüm sürecindeki ülkelerde güçlendirmeye ve veriler ile analizlerden yararlanmaya ve bunların karşılıklı olarak değişimini teşvik etmeye yönelik, ulusal ve uluslararası çabaları destekleme;

(c) Özellikle gelişmekte olan ülkelerin ve ekonomileri geçiş sürecindeki ülkelerin mali ve teknik kaynakları alanındaki kaygılarını ve ihtiyaçlarını dikkate alma ve bu ülkelerin (a) ve (b) bentlerinde belirtilen çabalara katılma kapasitelerinin arttırılmasında işbirliği yapma;

(d) Kalıcı organik kirleticilerin üreme sağlığı üzerindeki etkilerini hafifletmeye yönelik araştırmaları üstlenme;

(e) Bu fıkrada belirtilen araştırma, geliştirme ve izleme faaliyetleri sonuçlarının kamuoyunun erişimine gecikmesiz ve düzenli bir biçimde açık tutulması; ve

(f) Araştırma, geliştirme ve izlemeden elde edilen bilgilerin depolanması ve korunmasına ilişkin işbirliğini teşvik etme ve/veya üstlenilmesi.

Madde 12

Teknik Yardım

1. Taraflar gelişmekte olan ve ekonomileri geçiş sürecindeki Taraf ülkelerden gelen taleplere zamanında ve uygun teknik yardım sağlanmasının, bu Sözleşmenin başarılı bir biçimde uygulanması yönünden elzem olduğunu tanımaktadırlar.

2. Taraflar, gelişmekte olan Taraf ülkelere ve ekonomileri geçiş sürecindeki Taraf ülkelere, özel gereksinimlerini de dikkate alarak, bu Sözleşmeden doğan yükümlülüklerini yerine getirme kapasitelerini geliştirme ve güçlendirmede yardımcı olmak için zamanında ve uygun teknik yardım sağlamak için işbirliği yapacaklardır.

3. Bu doğrultuda, gelişmiş ülke konumundaki Taraf ülkeler ve diğer Taraflarca kendi kapasitelerine göre sağlanacak teknik yardım, gerekli olduğu durumlarda ve karşılıklı anlaşma halinde, bu Sözleşmeden doğan yükümlülüklerin yerine getirilmesine ilişkin kapasite geliştirme amacına dönük teknik yardımı da içerecektir. Bu yönde gerekli ilave yönlendirme Taraflar Konferansı tarafından sağlanacaktır.

4. Taraflar, uygun olan hallerde, kalkınmakta olan Taraf ülkelere ve ekonomik dönüşüm sürecindeki Taraf ülkelere bu Sözleşmenin uygulanmasına ilişkin teknik yardım sağlama ve teknoloji transferini teşvik etme amacıyla düzenlemeler oluşturacaktır. Bu düzenlemeler, gelişmekte olan Taraf ülkelere ve ekonomileri geçiş sürecindeki Taraf ülkelere bu Sözleşmeden doğan yükümlülüklerini yerine getirmelerinde yardımcı olmak amacıyla kapasite geliştirme ve teknoloji transferi için bölgesel ve alt bölgesel merkezlerin oluşturulmasını da içerecektir. Bu itibarla gerekli ilave yönlendirme Taraflar Konferansı tarafından sağlanacaktır.

5. Taraflar, bu madde bağlamında, azgelişmiş ülkelerin ve gelişmekte olan küçük ada devletlerinin özel gereksinimlerini ve konumlarını, teknik yardıma ilişkin faaliyetlerini geliştirmeleri esnasında doğrudan dikkate alacaklardır.

Madde 13

Mali kaynaklar ve mekanizmalar

1. Her bir Taraf, kendi kapasitesi dahilinde, kendi