T.C.
SAĞLIK BAKANLIĞI
Temel Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü

SAYI:B100TSH0100005/5847                                                                                                                                    ANKARA
KONU:Umumi Helalar                                                                                                                                                  01.05.2000

GENELGE 2000/36

İLGİ. 25.04.1995 tarih ve 05051 sayılı genelgemiz.

Şehir ve kasabalar ile köylerde yeterli miktarda umumi helanın bulunması, umumi helaların gerekli teknik ve hijyenik şartlara sahip olmaları, fert, toplum ve çevre sağlığının korunması açısından önem arz etmektedir.

1593 sayılı Umumi Hıfzıssıhha Kanununun " Sıhhi Teşkilat" başlıklı birinci babının, " Vilayet Hususi İdareleri ve Belediyeler" başlıklı dördüncü fasıl, 20nci maddede, umumi mahallerde halkın sağlığına zarar veren amilleri izale, belediyelerin ifayla görevli oldukları görevler arasında sayılmıştır.

"Şehir ve Kasabalar Hıfzıssıhhası" başlıklı on birinci babın " Mecralar ve Müzahrefat İmhası" başlıklı ikinci fasıl, 249uncu maddede, belediyelerce şehir ve kasaba dahilinde kirlenmeye meydan vermemek üzere uygun mahallerde fenne uygun şekilde helalar tesis olunacağı ve mevcutların ıslah olunacağı, belediye teşkilatı olmayan yerlerde bu zorunluluğun köy ihtiyar heyetlerine ait olduğu, cadde ve sokaklarda, meskenler yakınında ve belediyelerce tayin edilecek hudutlar dahilinde açıkta def‘i hacet etmenin ( ihtiyaç giderme) kesin surette men edileceği,

282nci maddede, bu kanunda yazılı yasaklara aykırı hareket edenler veya zorunluluklara uymayanlar hakkında uygulanacak cezalar,

Ek Madde 1‘de, bu kanunda yazılı suçları işleyenler hakkında 303üncü maddede yazılı kimseler tarafından düzenlenen tutanakların aksi sabit oluncaya kadar muteber olduğu,

Ek Madde 2‘de, bu kanunun 69uncu maddesi gereğince alınmış olan tedbirlerden çevre sağlığı ile ilgili olanlara uyulmaması halinde uygulanacak cezalar,

Ek Madde 3‘de, bu kanun kapsamına giren ve umumun sağlığına ilişkin davalara, mahkemelerce, Meşhud Suçların Muhakeme Usulü Kanununun 1inci maddesindeki yer ve 2üncü maddesindeki zaman kaydına bakılmaksızın suçüstü hükümlerine göre bakılacağı ve hükümler kesinleştikten sonra bunların birer suretinin Cumhuriyet Savcılıklarınca doğrudan doğruya Bakanlığımıza gönderileceğine ilişkin hükümler yer almaktadır.

19.03.1971 tarih ve 13783 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren " Lağım Mecrası İnşaası Mümkün Olmayan Yerlerde Yapılacak Çukurlara Ait Yönetmelik" te, helalar, hela çukurları ve tasfiye tesislerine ilişkin olarak, genel hükümler, yersel koşullara göre seçilecek sistemlerin çeşitleri, helaların ve tasfiye tesislerinin yerleştirilmesi, yapı esasları, hesap esasları, tesislerin projelendirilmesi ve hesaplanması, dezenfeksiyon, işletme ve bakıma dair hükümler ile diğer hükümler bulunmaktadır.

"TS 8357- Halka ve Müşterilere Açık WC‘lerin Sınıflandırılması ve Özellikleri" Standardında umumi helalarla ilgili özellikler verilmiştir.

Fert, toplum ve çevre sağlığının korunması ve geliştirilmesi çerçevesinde;

Şehir ve kasabalar ile köylerde, uygun mahallerde, ihtiyaca yetecek ölçüde ve miktarda, gerekli teknik ve hijyenik şartlara sahip umumi helaların belediyeler ve köy ihtiyar heyetlerince tesis edilmesi ve ettirilmesinin,

Mevcut umumi helaların ıslah edilmesi ve ettirilmesinin,

Cadde ve sokaklarda, bulvarlarda, meydanlarda, umuma açık alanlarda, meskenler yakınında, belediyeler ve köy ihtiyar heyetlerince gerektiğinde İl ve İlçe Umumi Hıfzıssıhha Meclislerinin görüşleri alınarak tayin edilecek hudutlar dahilinde açıkta def‘i hacet etmenin (ihtiyaç giderme) kesin surette men edilmesinin,

Belediyelerce kanalizasyonu yapılmış olan yerlerdeki umumi helaların atık suları ve sıvı atıklarının bu kanallara bağlanmasının,

Kanalizasyon sistemi bulunmayan yerlerde, kanalizasyon ve umumi tasfiye (arıtım) tesisleri yapılıncaya kadar, umumi helaların, hela çukurlarının ve tasfiye tesislerinin, " Lağım Mecrası İnşaası Mümkün Olmayan Yerlerde Yapılacak Çukurlara Ait Yönetmelik" te öngörülen sistemler, yerleştirilme, projelendirme ve hesap, yapı, dezenfeksiyon, işletme ve bakım esasları ve ilgili hükümlerine uygun olarak tesis edilmesi ve işletilmesinin,

Umumi helalarda oluşan sıvı atıklar ve atık suların, tekniğine uygun toplanmasının, çevre kirliliğine neden olmayacak, haşere ve vektörler ile temasını önleyecek, koku ve diğer faktörler açısından problem oluşturmayacak şekilde kapalı

bir sistemle şehir kanalizasyonuna verilmesinin, şehir kanalizasyonu yok ise kanalizasyon ve umumi tasfiye tesisleri yapılıncaya kadar, " Lağım Mecrası İnşaası Mümkün Olmayan Yerlerde Yapılacak Çukurlara Ait Yönetmelik" hükümlerine, usulüne, tekniğine ve diğer ilgili mevzuata uygun olarak izale ve bertarafının,

Umumi helalarda içme ve kullanma suyu niteliğini haiz, sürekli akar ve basınçlı vaziyette su bulundurulmasının,

Umumi helaların temiz ve bakımlı, tesisat ve malzemelerinin kullanılır ve çalışır vaziyette olmasının,

Umumi helaların gerekli teknik ve hijyenik şartlar ile " TS 8357- Halka ve Müşterilere Açık WC‘lerin Sınıflandırılması ve Özellikleri " Standardındaki özelliklere uygun olmalarının,

Belediye sınırları içerisindekiler için Türk Standartlar Enstitüsünün ilgili birimlerinden Hizmet Yeterlilik Belgesi alınması ve aldırılmasının,

Umumi helalarla ilgili her şehir, kasaba ve köy için bir veya birden fazla sorumlu görevlendirilmesinin,

Helaların yapımı, kullanımı, bakımı ve temizliği ile çevre ve toplum sağlığı açısından önemi, vücut hijyeni gibi konularda ilgililerin ve halkın eğitiminin temini;

Konuya ilişkin, Valiliğinizce sürekli ve periyodik kontrol ve denetimlerin yapılması ve yaptırılması;

Kontrol ve denetim sonuçlarına göre,

Konuya dair yasaklara aykırı hareket edenler, zorunluluklara uymayanlar, alınmış olan tedbirlere uymayanlar,

Uygun mahallerde, ihtiyaca yetecek ölçüde ve miktarda, gerekli teknik ve hijyenik şartlara sahip umumi helaları tesis etmeyen belediyeler ve köy ihtiyar heyetleri,

Mevcut umumi helaları ıslah etmeyenler ve ettirmeyenler,

Cadde ve sokaklarda, bulvarlarda, meydanlarda, umuma açık alanlarda, meskenler yakınında, belediyeler ve köy ihtiyar heyetlerince tayin edilen hudutlar dahilinde açıkta def‘i hacet edenler (ihtiyaç giderenler),

Umumi helaları temiz ve bakımlı, gerekli teknik ve hijyenik şartlara uygun bulundurmayanlar,

Umumi hela atık suları ve sıvı atıklarını usulüne ve tekniğine ve ilgili mevzuatına uygun şekilde izale ve bertaraf etmeyenler,

Umumi helalarla ilgili sorumlu/sorumlular görevlendirmeyenler, hakkında ilgili mevzuat doğrultusunda, Valiliğinizce gerekli her türlü işlemin yapılması ve yaptırılması;

Şehir ve kasabalar ile köylerde, yeterli miktarda umumi helanın bulunması, umumi helaların gerekli teknik ve hijyenik şartlara sahip olmaları, açıkta def‘i hacet etmenin (ihtiyaç giderme) önlenmesi, vücut hijyenine ilişkin halkın eğitimi için Valiliğinizce gerekli her türlü tedbirin alınması ve aldırılması; hususlarında bilgilerinizi ve gereğini, genelgemizin Kaymakamlıklar, Belediye Başkanlıkları, Köy İhtiyar Heyetleri, İl ve İlçe Umumi Hıfzıssıhha Meclisleri ve İliniz Kamuoyuna ve ilgili birimlere duyurulmasını arz ve rica ederim.

Doç.Dr. Osman DURMUŞ
Bakan
(İMZA)

EK: l standart örneği ( 8 shf.)

DAĞITIM.
GEREĞİ.

81 İL VALİLİĞİ
(İl Sağlık Müdürlüğü)

BİLGİ:

İÇİŞLERİ BAKANLIĞI
(Mahalli İdareler Genel Müdürlüğü)
ÇEVRE BAKANLIĞI
(Çevre Kirliliğini Önleme ve Kontrol Genel Müdürlüğü)
TURİZM BAKANLIĞI
ADALET BAKANLIĞI
BAKANLIK TEFTİŞ KURULU BAŞKANLIĞI
BAKANLIK BASIN VE HALKLA İLİŞKİLER MÜŞAVİRLİĞİ