DEPREMDE BÖLGESİNDE OLUŞAN ENKAZ ATIKLARI YÖNETİMİ HK. ŞUBEMİZ TEKNİK RAPORU, GÖRÜŞ VE ÖNERİLERİ
Deprem bölgesinde oluşan enkaz atıklarının yönetilmesi ve hızlı aksiyon alınarak kaldırılması çevre ve canlı sağlığı açısından önem arz etmektedir. Afet bölgelerinde mevcut atık yönetim sistemi dahilinde olmayan bir çok tehlikeli ve tehlikesiz atık ortaya çıkacaktır. Afet sebebiyle mevcut atık yönetim sisteminin çökmesi ihtimali de göz önünde bulundurulduğunda ciddi sorunlarla karşılaşılması kaçınılmazdır. Bu sebeple afet bölgesinde oluşan enkaz atıklarının tamamının bir ayrıştırma bölgesine aktarılması ve bu alanda ayrıştırma çalışmaları devam ederken eş zamanlı enkaz kaldırma çalışmalarının birlikte yürütülmesi zaruridir.
Enkaz atıklarının ayrıştırılması için tespit edilecek bölge mümkün olduğunca şehirden uzak bir lokasyonda seçilmelidir. Faydalı ömrünü tamamlamış açık maden ocaklarının 3. Sınıf depolama alanı fiziki şartlarını sağlayacak şekilde tesis edilmesi ile bu alanlarda depolanması uygun görülmektedir.
Maden ocaklarında atık kabul alanı oluşturulması, bu alanda tartım yapılması sonrasında ayrıştırma bölgesine alınması gerekmektedir. Ayrıştırma bölgesinde elektronik atıklar, metal atıklar, tekstil atıkları, cam atıkları, ahşap atıkları gibi atıklar ayrıştırıldıktan sonra ayrıştırılmış atık depolama alanında depolanması ve lisanslı geri kazanım/bertaraf tesislerine gönderilmesi gerekmektedir. Kolon, kiriş ve duvar yıkıntı atıkları büyük kırıcılarla kırıldıktan sonra metallerin ayrıştırılması ve ayrı depolanması sağlanmalıdır. Beton atıklarının ayrı bir bölgede kırılması ve depolanması gerekmektedir. Kullanılması mümkün olması durumunda bölgedeki çimento fabrikalarında Alternatif Hammadde (R-AHM) olarak kullanılmasının sağlanması, tuğla ve kiremit atıklarının kiremit fabrikalarında tekrar R_AHM kapsamında kullanılmasının sağlanması hedeflenmelidir. Geri Kazanım amacı ile kullanılmaması durumunda dolgu malzemesi olarak kullanılmasının tercih edilmesi gerekmektedir. Alternatiflerin değerlendirilememesi durumunda 3. Sınıf depolama şartlarını sağlayan ocak sahası içinde depolanması gerekmektedir.
Ocak sahası içinde ayrıştırma ve depolama yapılırken dikkat edilmesi gereken hususları aşağıdaki şekilde belirtebiliriz.
- Zemin geçirimsizliğinin sağlanması,
- Yeraltı suyu mesafesine dikkat edilerek yeraltı suyuna ve rezervuar alanına kirlilik karışmasını engelleyecek şekilde tasarım yapılması,
- Atıklardan gelebilecek atıksular ile yağmur sularının drenaj hattı ile toplanması ve bir havuzda toplanmasının sağlanması, toplanan suyun arıtılması veya lisanslı bertaraf firmalarına gönderilmesi,
- 03.2010 tarih ve 27533 sayılı Resmi Gazetede yayınlanan “Atıkların Düzenli Depolanmasına Dair Yönetmelik” kapsamında belirtilen şartların yerine getirilmesi,
- Çalışmalarda asbestli malzemelere karşı ekstra önlem alınması, çalışanların kişisel koruyucu donanımları olmadan sahada çalışmaması, tozuma önlemlerinin alınması,
- Tıbbi ve kimyasal atıkların oluşma ihtimalinin yüksek olması sebebiyle ek özel tedbirlerin alınması gerektiği
Hususlarına uyulması gerekmektedir.
Atıkların ayrıştırma işleminin ocak sahası içerisinde yapılması,
- Atık yönetiminin düzenli yapılmasını,
- Sayısallaştırma yapılarak kütle denge sistemlerinin takibinin sağlanmasını,
- Nakliye ve bertaraf maliyetlerinin düşürülmesini,
- Nakliye ve depolama aşamasında oluşacak emisyonların azaltılmasını,
- Ayrıştırma sonrası nakliye kaynaklı emisyonların engellenmesini,
- Kirliliğin tek noktada kontrol altına alınmasını sağlayacaktır.
Ayrıca 23.01.2010 tarih ve 27471 sayılı Resmi Gazetede yayınlanan” Madencilik Faaliyetleri İle Bozulan Arazilerin Doğaya Yeniden Kazandırılması Yönetmeliği”
Doğaya yeniden kazandırma yükümlülüğü
MADDE 5 – (1) İşletmeci tarafından çalışmalara başlanmadan önce, bozulacak doğal yapının yeniden düzenlenmesi, doğal dengenin kurulması, alanın yeniden insanların ya da diğer canlıların güvenle yararlanabileceği hâle getirilmesini sağlayacak biçimde doğaya yeniden kazandırma çalışması, söz konusu madencilik faaliyetine ilişkin ÇED sürecinde bir bütün olarak değerlendirilir ve sonuçlandırılır.
(2) Bir faaliyet sırasında doğaya yeniden kazandırma çalışması yapılacak alanın kullanım öncesi dönemde çoraklık ve verimsizlik gibi olumsuz nitelikler taşıyor olması, alanda doğaya yeniden kazandırma çalışması yapılmaması için gerekçe olarak gösterilemez.
(4) Havza madenciliği şeklinde yapılan madencilik faaliyetlerinde, örtü ve dekapaj malzemesi uygun bir şekilde depolanır ve doğaya yeniden kazandırma çalışması havzanın bütünlüğü dikkate alınarak rezervin bittiği alanlardan başlanmak üzere bölüm bölüm gerçekleştirilir.
(5) Doğaya yeniden kazandırma çalışmaları madencilik, kazı veya döküm çalışmaları ile eş zamanlı başlatılır, faaliyet süresince devam eder ve faaliyet alanının faaliyet sonrası kullanıma uygun hâle getirilmesini müteakip son bulur.
(7) Faaliyet alanının tümü, işletme faaliyetinin tamamlanmasından sonraki iki yıl içinde işletmeci tarafından faaliyet sonrası kullanıma uygun hâle getirilir.
Kapsamında maden ocakları yeniden düzenlenmesi zorunluluğu bulunmaktadır. Bu kapsamda yapılacak çalışmalar ile diğer yönetmelik zorunlulukları da sağlanmış olacaktır.