İLİÇ’DE NELER OLUYOR?

Anagold Madencilik Sanayi ve Ticaret A.Ş. tarafından Erzincan İli, İliç İlçesi’nde işletilen Çöpler Altın Madeni İşletmesinde, 13.02.2024 tarihinde, altın elde etmek için kullanılan, siyanür ihtiva eden ve farklı kimyasallar ile hazırlanan solüsyonla işlem gören cevherin bulunduğu yığın liç alanında meydana gelen yıkım sonrasında 10 milyon m³’ten fazla solüsyonlu toprak, Sabırlı Deresi boyunca yayılmış ve ciddi bir çevre felaketine maruz kalınmıştır.

Yaşanan bu felaket sonrası 5 maden emekçisine bir an önce ulaşılmasını temenni ediyor, 9 maden emekçimizin acılı ailelerine ve milletimize başsağlığı diliyoruz.

Çevre Mühendisleri Odası (ÇMO) olarak yaşanan bu felaketin tekrarlanmaması, kamuoyunun bilgilendirilmesi ve olayın kamuoyu nezdinde önemini kaybetmemesi adına felaketin üçüncü ayında 12 Mayıs 2024 Pazar günü bugüne kadar yapılan çalışmaların durumu ve gelişmeler hakkında bilgi almak, yerinde tespit ve inceleme yapmak için felaketin yaşandığı Çöpler Altın Madeni İşletmesi maden ve işletme sahasına gidilmiştir.

Ziyaret öncesi ÇMO olarak sahanın ziyaret edileceği konusunda Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı Maden ve Petrol İşleri Genel Müdürlüğü, Erzincan Valiliği, Erzincan Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği İl Müdürlüğü, Erzincan İl Afet ve Acil Durum İl Müdürlüğü ve Anagold Madencilik Sanayi ve Ticaret A.Ş. yetkili kurum ve kuruluşlar ile başta Erzincan Gazeteciler Cemiyeti olmak üzere ulusal ve yerel tüm ajanslara bilgi verilmiştir. Ziyarete ilişkin yazı/E-posta gönderilen kurum ve kuruluşlar tarafından olumlu/olumsuz bir cevap verilmemiştir.

6235 sayılı Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği (TMMOB) Kanunu ve ÇMO Ana Yönetmeliği doğrultusunda mesleki odalar ülkemiz genelinde planlama ve üretim konuları kapsamında yapılan uygulama süreçlerinde toplumun ve ülkemizin yararına ve aleyhine olan tüm süreçlerde ülkemiz ve toplumun menfaatlerini savunma ilkesi ile hareket etmektedir. 13 Şubat 2024 tarihinde yaşanan felakete yönelik bu ilke bilinciyle ÇMO olarak olayın ve sürdürülen çalışmaların takipçisi olacağımızı bir kez daha belirtmek isteriz.

12 Mayıs 2024 Pazar günü Yönetim Kurulu Başkanımız Ahmet Kırmızı ve Genel Sekreterimiz Tuğba Uçankuş olayın yaşandığı Çöpler Altın Madeni İşletmesinin olduğu alana giderek sahayı ziyaret etme ve bilgi alma taleplerini Anagold Madencilik Sanayi ve Ticaret A.Ş. firması güvenlik görevlilerine belirtmişlerdir. Güvenlik görevlileri tarafından işletme sahasına bizleri alamayacakları ve konuyu firma yetkilileri ile görüşmemiz gerektiği bilgileri verilmiştir. Sonrasında Erzincan Valiliği ve Anagold Madencilik Sanayi ve Ticaret A.Ş. firması yetkilileri ile işletme girişinde yapılan telefon görüşmelerinde sahada bugüne kadar yapılan çalışmaların ve alınan önlemlerin neler olduğunun bir meslek odası gözüyle değerlendirilmesinin kamuoyu nezdinde olumlu karşılanacağı bilgisi verilmiş olup saha ziyaret talebi bir kez daha firma yetkililerine görüşmede sözlü olarak ifade edilmiştir. Firma yetkilileri talebimize yönelik Erzincan Valiliğinin “TMMOB ve bağlı odaların sahaya ALINMAMASI yönünde” talimat verdiği tarafımıza beyan etmişlerdir. Görüşmede ÇMO’nun sahaya alınmamasının, olay sonrası yapılan, yapıldığı beyan edilen ve kamuoyu ile açık ve şeffaf şekilde paylaşılması gereken çalışmalara gölge düşüreceği ve kamuoyunda çalışmalar ile ilgili soru işaretleri oluşturacağı belirtilerek beyan edilen gerekçenin sonraki zamanlarda yapılacak açıklamalarda kullanılacağı bilgisi verilmiş olup, gerekçe firma yetkilisince tekrar edilerek ve teyit edilmiştir.

Yapılan görüşmelerde tüm ısrarlarımıza rağmen saha incelemesi için alana girişimize engel olunmuştur. Görüşmeler sonrası ÇMO heyeti tesis girişinde açıklama yaparken, İliç İlçe merkezinde ve geri dönüş yolunda Refahiye ilçesine kadar kim oldukları bilinmeyen sivil kıyafet ve araçlı kişiler tarafından sürekli kontrol ve takip edilmişlerdir.

Ülkemiz doğası ve doğal kaynakların kullanımı adına kamu yararını ön planda tutarak sürdürülebilir bir gelecek için mücadele eden Çevre Mühendisleri olarak kamuoyunun daha şeffaf ve doğru şekilde bilgilendirilmesi için ilgili tüm kurum kuruluşlardan sorularımıza CEVAP istiyoruz!!!

1. Yığın liç uygulamalarının yapılacağı alanın yer seçiminde; Mevsimsel koşullar ve yağış rejimi dikkate alındı mı? Yağış rejimine bağlı olarak şev duraylılığının sağlanıp sağlanamayacağı hesapları yapıldı mı? Faaliyet esnasında kontrolleri yapılmış mı? Üretim proseslerinin (Liç Alanları) patlama ile malzeme çıkarılan açık ocak alanına yakınlığı değerlendirilmiş mi?
2. Olaydan birkaç saat öncesinde ocakta patlatma yapıldı mı? Yapıldı ise liç alanına uzaklığı nedir?
3. Yapılan patlatmalar ile oluşacak vibrasyonun liç alanlarını etkileyip etkilemediği kontrol edildi mi? Liç alanı üzerinde mikro ve makro çatlaklar gözlemlendi mi? Gözlemler sonucunda ne tür önlemler alındı? Patlatma titreşimine yönelik ölçümler yapılıp raporlandı mı?

4. Liç prosesine beslenmesi gereken siyanürlü solsüyon miktarından fazla besleme yapıldı mı? Yapıldı ise duraylılığa etkisi GEORADAR sistemleri tarafından tespit edildi mi? Yapılan tespitleri içeren sistem kayıtları var mı? Varsa resmi kurumlar ile paylaşıldı mı? Tespit edilen hususlar doğrultusunda felaket öncesinde sistem alarm durumuna geçti mi?
5. GEORADAR haricinde liç alanlarında nem oranını kontrol eden bir mekanizma var mı?
6. Kapasite artışlarında yığın liç alanının duraylılığı ve stabilitesine yönelik çalışmalar yapıldı mı? Çalışma yapıldıysa bu sahada yapılan uygulama ile uyumlu mu?
7. Yığın liç alanları ve atık barajlarına yönelik yapılan uygulama projeleri kamu kurum/kuruluşları tarafından denetlendi mi?
8. Bu ve buna benzer faaliyetlerde işletmeye esas uygulama projelerinin onay ve kontrolüne yetkili su yapıları denetim firmaları hangi kurum/kuruluşlarca ve periyotlarda denetleniyor.
9. Tesiste Büyük Endüstriyel Kazaların Önlenmesi ve Etkilerinin Azaltılması Hakkında Yönetmelik kapsamında güvenlik raporu hazırlandı mı? Bu belgeler izin ve lisans süreçlerinde talep edildi mi? Ayrıca ilgili kurum/kuruluşlarca denetlemeleri ve kabuller yapıldı mı? Güvenlik raporu ve olası kaza senaryolarında oluşan felaket öngörüldü mü?
10. ÇED raporunda tesiste meydana gelebilecek olası kaza ve afet senaryoları kapsamında yapıldığı belirtilen çalışmalar yığın liç sahası için de yapıldı mı?
11. Tesisin acil durum eylem planı ve çevresel risk analizi var mı? Bu plan ilgili kamu kurum ve kuruluşlarca denetlendi mi? Acil durum eylem planında ve çevresel risk analizinde bu facianın gerçekleşmesi öngörüldü mü?
12. İşletmede resmi kurumlarca ve tesis içi yapılan denetimlerde hangi risk potansiyellerine göre kontroller yapıldı? Yapılan denetimler sonrası tespit edilen bulgular ile ilgili takip denetimleri yapıldı mı?
13. Yaşanılan felaket sonrası faaliyetin ÇED inceleme değerlendirme komisyonlarından başlamak üzere, yatırım başlangıç, inşaat ve işletme aşamalarında doğrudan ve dolaylı sorumluluğu olan kuruluşlar arasındaki koordinasyon sağlandı mı? Faaliyet ÇED süreçlerinde ilgili kurum ve kuruluşların olumlu ve olumsuz değerlendirme görüşleri kurumların kendi mevzuatları açısından bilimsel ve teknik temele dayanarak mı hazırlanmış?

14. Felakette 10 milyon m3’ten fazla siyanürlü solüsyon içeren yığın liç kütlesi zemin geçirimsizliğinin olmadığı doğal zemine yayılması sonucu yer altı ve yerüstü sularına etkileşimini önlemeye yönelik alınan tedbirler var mı? Varsa nedir?
15. Felaketin uzun süreli etkileri konusunda planlanan ve yapılan çalışma var mı? Varsa bu çalışmaların sonuçları nelerdir?
16. Alınan tedbirler doğrultusunda yüzeysel ve yeraltı su kaynaklarında oluşması muhtemel kirliliğin tespiti için alınan numuneler, numune alma periyotları ve sonuçları nelerdir? Yeraltı ve yüzeysel sular ile ilgili faaliyet öncesinde ve faaliyet devam ederken gerekli analizler ve takip yapıldı mı? Daha önce siyanürlü solüsyon sızıntısı ile gündeme gelen işletmenin alıcı kaynaklara herhangi bir etkisi oldu mu?
17. Faaliyet öncesi ve faaliyet sürecinde olası toprak kirliliğinin tespiti, kontrolü vce önlemi kapsamında yapılan çalışmalar ve sonuçları nelerdir?
18. Doğrudan ve dolaylı sorumluluğu olan Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı, Orman ve Su İşleri Bakanlığı, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, Erzincan Valiliği ve diğer kurum kuruluşlar olarak felaket öncesi ve sonrası yapılan çalışmalara yönelik kamuoyundan gizlenen konular var mı? Yoksa, TMMOB ve Bağlı Mesleki Odalar neden felaketin yaşandığı alana alınmıyor?
19. Ülkemiz genelinde faaliyet gösteren 20 ye yakın Altın Madeni sahalarında mevcut durum nedir?
20. Buna benzer olası felaketlerin tekrarlanmaması adına ilgili kurum ve kuruluşlar tarafından alınan ve alınacak aksiyon kararları nelerdir?

Yukarıdaki sorular ışığında; çevresel felaketlerin önüne geçebilmek ve etkin izleme/denetim çalışmalarında bulunabilmek için yukarıda belirtilen ve sorumluluğu bulunan kurum/kuruluşlara ait mevzuat kapsamında yer alan kanun ve yönetmelikler yeniden gözden geçirilmelidir. Sorumluluk alanları belirlenerek kurumlar arası koordinasyon ve iletişim planlanmalı, yapılan çalışmalar açık ve anlaşılabilir şekilde ortaya konulmalı ve bu çalışmalara TMMOB çatısı altında bulunan teknik meslek odalarının katılımı mutlaka sağlanmalıdır.

Ayrıca, yerel ve ulusal basının da yerinde inceleme talebimizin haber değerini göz ardı etmemesi gerektiğini düşünüyoruz. Ülkemizin doğası ve doğal kaynaklarının korunması adına şeffaf ve doğru bilgilendirmenin önemini vurguluyoruz.

Kamuoyunun bilgilendirilmesi ve sorumluların hesap vermesi adına süreci yakından takip edeceğimizi ve gereken adımları atmaktan kaçınmayacağımızı bir kez daha vurguluyoruz

Saygılarımızla.

 TMMOB
ÇEVRE MÜHENDİSLERİ ODASI
YÖNETİM KURULU