Değerli Üyemiz

Aliağa Gemi Söküm Bölgesinde sökülmek üzere Ülkemize getirilen ETHAN isimli Gemi ile ilgili iddialara ilişkin olarak 19.06.2016  Pazar Günü Oda Genel Başkanımız Baran BOZOĞLU, İzmir Şube Başkanımız E. Helil İNAY KINAY ve Yönetim Kurulu Üyesi Bülent ONAT katılımı ile Aliağa Gemi Söküm Tesisleri Önünde bir basın açıklaması gerçekleştirilmiş ve konu ile ilgili görüşlerimiz aktarılmıştır.

Basın Açıklaması metni ekte gönderilmektedir.

Saygılarımızla..

TMMOB Çevre Mühendisleri Odası İzmir Şubesi

 Basına ve Kamuoyuna

SORU İŞARETLERİYLE DOLU BİR ATIK GEMİ DAHA ÜLKEMİZDE;

METHANIA- METHANI- ETHAN GEMİ

Fransa`da bulunan ve söküm için geri dönüşüm kararı verilen 7357452 IMO numaralı Methanıa isimli sıvılaştırılmış doğal gaz tankeri isim değişikliğine tabi tutularak Methanı olarak kayıt yaptırılmak suretiyle bulunduğu Fransa`dan notifikasyon işlemleri tamamlanmadan Malta`ya çıkış yaptığı ve durum böyle iken de Ethan adını aldığına dair bilgiler medyada yer almış, Odamıza da ulaşmıştır.

Hindistan vatandaşı Cashbayer tarafından satın alınan söz konusu gemi Ethan ismiyle Malta‘dan Türkiye ‘ye söküm amacıyla yola çıkarılmış olup, gemi römorkör yedeğinde Çanakkale İli Bozcaada mevkiine getirilmiştir.

Akabinde 7357452 IMO numaralı Saint Kitts & Nevis bayraklı Ethan isimli LNG (sıvılaştırılmış doğalgaz tankeri) Aliağa Liman Başkanlığı sorumluluk sahasına söküm amacı ile Hollanda bayraklı 8516976 IMO nolu Bluster isimli römorkör yedeğinde Aliağa Liman Başkanlığından almış olduğu demirleme ordinosu ile 06.06.2016 tarihinde baştankara yapılmıştır. Odamıza ulaşan bilgilere göre Geminin fiili durumu budur.

Bilindiği üzere, hurda gemi söküm işlemleri, çevre ve insan sağlığı açısından kirletici unsurlar taşıması nedeniyle, kontrol altında bulundurulması ve çevre açısından gerekli önlemlerin alındığı bölgelerde yapılması gereken faaliyetlerdir.

Ülkemizde, özellikle son zamanlarda bir sektör olan gemi geri dönüşüm faaliyet alanında Uluslararası Sözleşme ve ulusal mevzuat hükümlerini dikkate almaksızın, içeriğinde sağlığa ve çevreye zararlı maddeler içeren gemiler bir kısım yollar ile karasularına getirilmekte ve bu usulsüzlüklerin ortaya çıkışını engellemek adına büyük bir hızla bu kirli gemiler söküme alınmaktadır.

Kamuoyunca da bilindiği üzere 2015 yılı Ocak ayında Aliağa`ya getirilen zehir yüklü gemi Kuito, yine mevzuat hükümlerine aykırı olarak ülke karasularına getirilmiş, tüm tepkilere ve Odamızın yürüttüğü hukuki süreçlere rağmen baştankara edilmiş ve devasa geminin normal şartlarda sökümü yıllar süreceği halde çok kısa süre içerisinde sökülmüştür. Traji-komik olan ise, geminin sökümü gerçekleştiğinde, Odamız adına açılmış olan idari davada Kuito isimli geminin sökümünün durdurulması için yürütmenin durdurulması kararı alınmış olmasıdır. Ne yazık ki adalet geç tecelli etmiş ve yine zararın tek mağduru canlı ve çevre sağlığı olmuştur.

Şimdi de yine insan ve diğer tüm canlıların zararına yol açabilecek, ozon tabakasını incelten maddeler içerdiği iddia edilen, sıvılaştırılmış doğalgaz tankeri olarak yıllarca kullanılan Methania isimli gemi Aliağa Gemi Söküm bölgesinde yer alan bir şirket tarafından sökülmek üzere Ülkemize getirilmiştir.

Söküm işlemi için Aliağa`ya getirilen Ethan isimli gemi, yaklaşık 18.000 tonluk gaz tankeri, sıvılaştırılmış (LPG, LNG gibi) ya da sıkıştırılmış halde gaz taşıyan gemilerdendir. Bu gemiler taşıdıkları yükün arz ettiği tehlike sebebi ile yüksek emniyet standartları ile donatılmışlardır. Yüklerin bulunduğu tanklar ise gazı sıvı halde tutabilmek için özel soğutma sistemlerine sahiptir. Bu sistem içerisinde yıllarca faal olan gemi içeriğinde insan sağlığına büyük zarar veren ve ölümcül hastalıklara sebep olan asbest ve ozon tabakasına zarar verici gazların mevcudiyet riski bulunmaktadır.

Geminin insan ve çevre sağlığına zarar verme ihtimali dahi büyük önlemlerin alınmasını zorunlu kılmaktadır.

-       Çevre Kanunu`nun 13. Maddesine göre tehlikeli atıkların ithalatı yasaktır. Aynı şekilde, ülkemizin de taraf olduğu Tehlikeli Atıkların Sınır Aşırı Taşınması ve Bertaraf Edilmesinin Kontrolüne İlişkin Basel Sözleşmesi de tehlikeli atık ithalatını yasaklamaktadır. LNG taşıyan ve tehlikeli maddelerle kontamine olan bir gemi tehlikeli atıklardan ve kontamine olmuş yapılardan arındırılmış mıdır?

-       Geminin kargo tanklarının cidarın yaklaşık 2500 ton kontamine petrol türevli izolasyon malzemesi bulunduğu tahmin edilmektedir. Bu malzeme de yine insan ve çevre sağlığına büyük ölçüde zarar verecek niteliktedir. Söz konusu tehlikeli atıklar ülkemize gelmeden sökülmüş müdür?

-       Gemi neden öncelikle Çanakkale bölgesine götürülmüş ve ardından Aliağa`ya getirilmiştir?

-       Atık gemilerin ithalatı için bir zorunluluk olan uluslararası geçerliliği olan bir notifikasyon bulunmakta mıdır?

-       Geminin yanıcı ve parlayıcı madde taşıması nedeniyle yangın söndürme amaçlı ve soğutma amaçlı sistemlere sahip olduğu bilinmektedir. Geminin eski olması nedeniyle söz konusu gazların ozon tabakasını inceltici nitelikte olma ihtimali oldukça yüksektir. Ülkemizin de taraf olduğu Montreal Anlaşması ve Çevre Mevzuatımızdan olan Ozon Tabakasını İncelten Maddelerin Azaltılmasına İlişkin Yönetmelik Kapsamında bu kimyasal maddelerin ülkemize getirilmesi kesinlikle yasaktır. Söz konusu maddelerin toplanmış ve bertaraf edilmiş midir?

-       Asbete dair herhangi bir inceleme yapılmış mıdır? Asbestten arındırıldığına dair herhangi bir bilimsel rapor bulunmakta mıdır? Gemide denetim yapılmış ise asbeste dair analiz sonuçları nelerdir?

Gemi Söküm Yönetmeliği gereği yabancı bayraklı geminin tüm atıklardan arındığına ilişkin belgesinin bulunması, gas-free işlemlerinin gemi Ülkemize getirilmeden önce yapılmış olması, ilgili makamlardan notifikasyon ve ordino işlemlerinin tamamlanmış ve gerekli izinlerin alınmış olması gerekmektedir. Gemi ancak bu şartlar altında Ülke karasularına alınıp, baştankara yapılarak söküm iznine tabi tutulabilecektir. İdari prosedürün amacı hem tehlike arz eden sektör faaliyetini kontrol altında tutmak hem de çevre ve insan sağlığının korunmasını sağlamaktır.

Baştan kara işlemi gerçekleştirilmiştir. Bu işlemlerin gerçekleştirilmiş olması yukarıda İfade edilen soruların cevaplarının bilgi ve belgeleri ile yetkili makamlara sunulduğu ve onaylandığı anlamına gelmektedir. Bu durumda yukarıda sorduğumuz soruların tamamına idare ve şirket tarafından belgelerle cevap verilebilmelidir. Bu cevapların verilmemesi demek fiili durum yaratılarak atığın ülkemize sokulduğu anlamına gelecektir. Fiili durum yaratılmış olmamasını umut ediyoruz. Aksi durumda sorumlularına dair acilen idari işlem yapılmalıdır.

Çevre Mühendisleri Odası olarak, ülkemizin tehlikeli atık çöplüğü haline gelmemesi, denizlerimizin kirlenmemesi, doğanın ve toplumun ekolojik krizden korunması adına çaba harcamakta ve toplumsal hassasiyeti arttırmayı hedeflemekteyiz. Bugün gündeme getirdiğimiz gemi söküm konusu ülkemizin ve diğer bir çok çevre sorunu ile birlikte Aliağa`nın kanayan yarasıdır. Bu nedenle de şeffaf ve doğayı koruyan bir perspektifle süreç yürütülmelidir.

Odamız tarafından Bilgi Edinme Kanunu kapsamında geçtiğimiz hafta ilgili kurumlardan bilgi talebinde bulunulmuştur. Bilgi edinme talebimize GEMİSANDER tarafından cevap verilmiş ve ilgili dokümanların İzmir Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğüne iletildiği belirtilmiştir.

Gemi hakkındaki Kamuoyu ve Odamıza ulaşan iddialar ile ilgili olarak sorularımıza ilgili kurum, kuruluş ve kişiler tarafından belgelerle birlikte cevap verilmeden, kamuoyu bilgilendirilmeden söküm işleminin başlatılması halinde, sürecin hukuksuzca yürütüldüğü ve fiili durumla tehlikeli atığın ülkemize sokulduğuna dair endişelerimiz pekişecektir. Bu durumda Yasaların ve mevzuatımızın bize verdiği görev ve sorumluluk kapsamında hukuki süreci başlatacağımızı kamuoyuna duyururuz.

Saygılarımızla,

TMMOB Çevre Mühendisleri Odası